مروری نو بر ادراک حسی در معماری بازار ایرانی-اسلامی (نمونه موردی: بازار کاشان)

مﻘدمه: در برخورد با محیط، ادراک حسی مﻘدمه اولیه تولید معنا است و طراح محیط باید تفکرات صرفا فنی را با دنیای ادراک حسی گره بزند تا امکان نزدیکشدن بهمعنای واقعی و زنده موجود در دل زندگی مردم فراهم شود. در معماری شاخص تمامی تشکلهای کالبدی و روانی مولف به بستری برای شکلگیری اثر او تبدیل میشوند تا موجب شود مخاطب جوهرهای معنوی از خود داشته باشد. معماری سنتی ایران بهویژه معماری بازار ایرانی نوعی معماری تجسمی، ادراکی- حسی است و تمامی حواس را به کار میگیرد. هدف پژوهش حاضر بررسی و شناخت مفهوم و ساختار بازار کاشان بهعنوان فضایی همخوان با ارزشها و هویت ایرانی بود. ترکیبی از روشهای تحﻘیق کیفی و کمی به کار رفت و بدنه اصلی پژوهش حاضر روش تحلیلی- اکتشافی بود. نتیجهگیری: معماری بازار کاشان بهعنوان نمونهای از بازارهای سنتی ایران، باپیکرهمندکردن عناصر محرک حواس، نظام متمرکز حواس را ایجاد میکند. نظام جهتدهنده اصلی، مسیرهای حرکتی با کیفیت دعوتکنندگی به حرکت و کشف فضا را رقم زده و در فضاهایی مانند مساجد، تیمچهها و فضاهای باز مجاور بازار، آرامش و تامل را برای باشندگان در فضا فراهم میسازد. در بازار، فرآیند ادراکی در مواجه با ازدحام و خلوت مطلوب در محیط به دست میآید. این خلوت در گام نخست منجر به ایجاد کیفیت دعوتکنندگی به کسب آرامش، تامل، غور و اندیشه میشود، در مراحل بعدی و براساس آگاهی انسان به دریافت نظامهای معنایی و در نهایت به شناخت ارزشها و زیباییشناسی منجر میشود.

کلیدواژه ها:

Bazaar of Kashan ، Sensory Perception ، Architectural Space ، Human ، Architecture of Bazaar ، بازار کاشان ، ادراک حسی ، فضای معماری ، انسان ، معماری بازار