تحلیل فقهی حقوقی جایگاه بیماری پاندمیک کرونا در حقوق قراردادها، با نگاهی انتقادی به رویه قضایی

شیوع بیماری پاندمیک کرونا بر اجرای برخی تعهدات قراردادی تاثیرگذار بود و ازاین رو به چالشی جدید برای کنشگران حقوقی، به خصوص قضات در حل اختلافات به وجودآمده، تبدیل گردید. در این راستا باید به این سوال اساسی پاسخ گفت که اولا آیا بیماری پاندمیک می تواند به عنوان یکی از اسباب خارجی موثر بر قراردادها محسوب گردد یا خیر؟ ثانیا نحوه و میزان تاثیر آن بر اجرای تعهدات قراردادی و نیز وضعیت قراردادهای متاثر از شیوع بیماری چگونه است؟ جستار حاضر برای پاسخ به سوالات یادشده از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی استفاده نموده است و ضمن بررسی رویه قضایی در خصوص سوالات یادشده سعی نموده است با استقرا در مصادیق جزئی مطرح در کتب فقهی، در خصوص تاثیر عوامل خارجی بر اجرای عقود و طبقه بندی آن، نظریه ای عمومی ارائه نماید که نه تنها در تشخیص ماهیت حقوقی بیماری کرونا و تاثیر آن بر قراردادها راهگشا باشد، بلکه در رویدادهای نوپدید دیگر نیز کارایی داشته باشد. نتایج پژوهش حاکی است که رویدادهایی مانند بیماری کرونا می تواند به عنوان سبب خارجی شناسایی شود. نحوه تاثیرگذاری بیماری های یادشده نیز بر اساس این که به «منتفی شدن موضوع قرارداد» یا «عدم امکان استیفای مطلوب از موضوع قرارداد» بینجامد، متفاوت است و بر حسب مورد می تواند به وضعیت هایی از قبیل انفساخ، قابلیت فسخ و... بینجامد.

کلیدواژه ها:

اسباب خارجی ، بیماری کووید-۱۹ ، حکم وضعی قرارداد ، انفساخ ، فسخ ، ضمانت اجراهای ترکیبی