طراحی تکالیف عملکردی درادبیات فارسی

تکالیف عملکردی، به مثابه پل ارتباطی میان نظریه و عمل، نقشی کلیدی در یادگیری ادبیات فارسی ایفا می کنند. این تکالیف، فارغ از سطوح مختلف دانش و مهارت زبانی، می توانند با طراحی دقیق و سنجیده، تجربیاتی غنی و ماندگار برای دانش آموزان رقم زنند. اما چگونه می توان انواع مختلف این تکالیف را، متناسب با توانمندی های دانش آموزان، دسته بندی کرد؟ اولین گام، توجه به طیف گسترده مهارت های زبانی است که در ادبیات فارسی مورد نیازند. این مهارت ها از درک مفهوم متن تا تحلیل ساختار زبانی و خلق بیان نو، طیف وسیعی را در بر می گیرند. بنابراین، طبقه بندی تکالیف عملکردی، باید بر این پایه ها استوار باشد. در سطح پایه، تکالیف عملکردی، اغلب بر درک و تفسیر متن تمرکز دارند. این تکالیف، با طرح پرسش هایی درباره مفاهیم، شخصیت ها، و رویدادهای داستان ها، دانش آموزان را به درک عمیق تری از متن ها می رسانند. از این دسته از تکالیف می توان به خلاصه نویسی، پاسخ به پرسش های تشریحی، و بیان برداشت شخصی از داستان اشاره کرد. طراحی این گونه تکالیف باید متناسب با سطح درک دانش آموزان باشد و به طور تدریجی، پیچیدگی های آن افزایش یابد. با افزایش سطح دانش و مهارت دانش آموزان، می توان تکالیف عملکردی را پیچیده تر کرد. در این مرحله، تکالیف متمرکز بر تحلیل ساختار زبانی و استخراج عناصر ادبی، جایگزین تکالیف پایه می شوند. مثلا، آنالیز ریتم و قافیه، بررسی ساختار جمله، شناخت انواع بیان ادبی، و یا تحلیل شخصیت پردازی در متن، از جمله تکالیف عملکردی در این سطح هستند. توجه به توانایی های خلاقانه دانش آموزان نیز ضروری است. تکالیف عملکردی که شامل خلق داستان، شعر، یا نمایشنامه بر پایه الگوهای ادبی، یا بازنویسی متن با روایت متفاوت، به دانش آموزان فرصتی برای بروز خلاقیت و تجربه شیوه های بیان متنوع می دهند. این نوع تکالیف، علاوه بر پرورش توانایی های زبانی، به تقویت تفکر انتقادی و خلاقانه نیز کمک می کنند.

کلیدواژه ها:

تکالیف عملکردی ، ادبیات ، تحلیل محتوا ، خلق داستان نویسی ، ساختارزبانی ، دانش آموزان ، دانشجویان.