بررسی آزمایشگاهی هیدرولیک جریان در سرریزهای اوجی متاثر از تقرب دیوارههای هدایت کننده (مطالعه موردی: سد گرمی چای)

سرریزهای اوجی به دلیل اقتصادی بودن و سهولت طراحی و اجرا به عنوان یکی از سازه­های متداول برای تخلیه و اندازه­گیری جریان استفاده می­شود. در این پژوهش روی طرح اولیه مدل فیزیکی با مقیاس ۱:۷۵ سرریز سد گرمی چای که از نوع اوجی و دیواره های هادی متقارب به سمت پایین دست است انجام گرفت و تاثیر تغییرات زاویه همگرایی دیواره­های هادی سرریز در بازه ۰ تا ۱۲۰ درجه بر پارامترهای هیدرولیکی جریان شامل ضریب دبی، پروفیل سطح آب، عمق و فشار بررسی شد. دلیل استفاده از این نوع سرریز، کاهش عرض سرریز در پنجه نسبت به طول تاج آن به مقدار %۷۸ در طرح اولیه (زاویه ۱۲۰) بدلیل شرایط خاص منطقه­ای است. مشاهدات نشان داد تا قبل از استغراق، برای همه زوایا با افزایش بار آبی بالادست، ضریب دبی نیز افزایش می­یابد. همچنین تغییر زاویه همگرایی دیواره­های هادی تاثیر قابل ملاحظه­ای بر ضریب دبی سرریز ندارد اما هنگامی که سرریز در مرحله استغراق قرار می­گیرد، هر چه زاویه بزرگتر باشد نرخ کاهشی ضریب دبی بیشتر است. بر این اساس، زاویه صفر درجه غیر مستغرق بالاترین ضریب دبی نسبی با مقدار ۰۷/۱ را در بین تمامی زوایای همگرایی به خود اختصاص داد. تنها زوایای صفر و ۶۰ درجه در بین زوایای مذکور توان عبور حداکثر دبی سیلاب محتمل(QPMF) در حداکثر ارتفاع مجاز آب بالادست (Hmax) را دارا بودند که از این بین زاویه ۶۰ درجه با توجه به عرض کمتر در قسمت پنجه، ۶۹ درصد کاهش عرض در این ناحیه نسبت به زاویه صفر درجه، به عنوان زاویه مناسب در بین این زوایا انتخاب شد.

کلیدواژه ها:

ogee spillway ، hydraulic performance ، convergence angles ، training wall ، سرریز اوجی ، عملکرد هیدرولیکی ، زاویه تقرب ، دیوارههای هادی متقارب