خشونت فراموش شده: زمینه های فرهنگی و اجتماعی خواهر برادرآزاری (مطالعه موردی دانش آموزان دبیرستانی ناحیه یک و ناحیه شش مشهد)

چکیده در دهه­های گذشته، پژوهش­های گسترده­ای در حوزه خشونت خانگی بویژه خشونت علیه زنان و کودکان انجام شده است؛ اما در مورد شکل دیگری از خشونت خانگی یا همان خواهر برادرآزاری نه تنها از سوی پژوهشگران کم­توجهی شده است، بلکه اغلب والدین نیز رفتارهای خشونت­آمیز فرزندان نسبت به یکدیگر را به مثابه رفتارهای معمول کودکانه نادیده می­گیرند. این در حالی است که اغلب این موارد، تاثیرات عمیق و مخربی بر رشد و شناخت اجتماعی کودکان می­گذارد و به تبع آن در افزایش احتمال ارتکاب رفتارهای مجرمانه نیز اثر­گذار است. در این میان، عوامل اجتماعی و فرهنگی پدیده­ پنهانی هستند که شکل روابط افراد را در خانواده­ها مشخص می­نماید. پژوهش حاضر به توصیف شیوع خواهر برادرآزاری با هدف بررسی زمینه­های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خانواده­­های دانش­آموزان پرداخته است.      مطالعه به شیوه پیمایشی در میان ۶۰۰ نفر از دانش­آموزان دبیرستانی نواحی یک و شش شهر مشهد با استفاده از پرسشنامه محقق­ساخته در دو بخش خوداعلامی بزه­دیدگی و بزهکاری با آلفای کرونباخ ۰.۹۱۸ طراحی، و در سال تحصیلی ۱۳۹۹- ۱۴۰۰ انجام شد. تحلیل داده­ها نشان می­دهد ویژگی­های فرهنگی و اجتماعی خانواده­ها مانند تحصیلات ناکافی والدین، فقر و بیکاری بر میزان شیوع خشونت میان خواهر و برادرها تاثیرگذار است و دانش­آموزانی که به لحاظ زمینه­های خانوادگی سطح پایین­تری نسبت به سایرین داشتند، خشونت در میان آن­ها رواج بیشتری داشته است.      این پژوهش نشان می­دهد که عوامل اجتماعی و سطح فرهنگی درون خانواده­ها، بر میزان خشونت بین فرزندان موثر است؛ بنابراین چنانچه جامعه­ای بتواند از طریق آموزش و رسانه مولفه­های هنجاری و فرهنگی خانواده­ها را تقویت نماید، می­تواند سبب ارتقای سلامت خانواده­ها شود. قانون­گذار ایران با تصویب قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹، گامی مهم جهت مقابله با این نوع خشونت رفتاری برداشته است.   واژگان کلیدی: خشونت خانگی، خواهر برادرآزاری، خوداعلامی بزه­دیدگی، خوداعلامی بزهکاری، دانش­آموزان دبیرستانی شهر مشهد

کلیدواژه ها:

Keywords: Domestic Violence ، Brother-Sister Abuse ، Victim Self-Report ، Crime Self-Report ، Mashhad High School Students ، واژگان کلیدی: خشونت خانگی ، خواهر برادرآزاری ، خوداعلامی بزه­دیدگی ، خوداعلامی بزهکاری ، دانش­آموزان دبیرستانی شهر مشهد