پتانسیل سنجی انرژی های تجدیدپذیر در مناطق بیابانی با استفاده از سیستم اطلاعاتجغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان گناباد، استان خراسان رضوی)

مقدمه: تامین انرژی یکی از ضروری ترین بخش ها در جهت پیشبرد توسعه پایدار در کشورهای در حال توسعه است. براساس گزارش های سازمان جهانی انرژی، در سال ۲۰۱۹ ،میزان انتشار در اکسید کربن ۰/۵ درصد و مصرف سرانه انرژی اولیه ۱/۳ درصد در سراسر جهان افزایش یافته است که این میتواند زنگ خطری برای بشر و محیط زیست باشد. یکی از راه های محقق شدن اهداف توسعه پایدار، کاهش اثرات زیست محیطی و بهره گیری از منابع انرژی تجدیدپذیر، خصوصا انرژی خورشیدی است. ایران و مناطق شرقی آن نیز به عنوان کشور و مناطق در حال توسعه نیازمند به امنیت انرژی هستند. تحقیقات گذشته حاکی از آن است که استان های شرقی ایران خصوصا مناطق بیابانی دارای پتانسیل خوبی از نظر دریافت تابش خورشیدی می باشند. از این رو با توجه به موقعیت جغرافیایی کشور ایران نیز، گرایش به سمت استفاده از این انرژی و همچنین بهره برداری هرچه بیشتر از آن در کشور خصوصا در مناطق خشک و نیمه خشک که دارای شرایط بهتری نسبت به سایر مناطق هستند، افزایش یافته است. تحقیق حاضر به بررسی امکان استفاده از انرژی خورشیدی در شهرستان گناباد واقع در استان خراسان رضوی می پردازد.مواد و روش ها: با استفاده از اطلاعات جغرافیایی و داده های ایستگاه های هواشناسی برای مدت ۲۲ سال در نرم افزار PVGIS و به روش درونیابی (IDW)، ارزیابی ظرفیت کل شهرستان انجام و مناطق دارای بالاترین پتانسیل بهره برداری با ابزار Solar Radiation Analysis Tools در نرم افزار ArcGIS محاسبه گردید و مشخص شد.یافته ها: با بررسی داده های اقلیمی به مدت ۲۲ سال و پردازش آنها و اطلس انرژی های تجدیدپذیر ایران وضعیت بهره مندی بخش های مختلف شهرستان گناباد از انرژی خورشیدی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از ارزیابی، حداکثر ظرفیت متوسط دریافتی تابش روزانه خورشید ۱۸۴۹/۹۹ j/cm۲/day برآورد شد. بیشترین میزان تابش روزانه خورشیدی در این شهرستان ۴/۷۵۴ کیلووات ساعت بر مترمربع و کمترین آن ۳/۵۶۶ کیلووات ساعت بر مترمربع محاسبه شد. اعداد بدست آمده از نظر میزان توزیع مکانی تابش خورشیدی گناباد حاکی از آن است که این منطقه، مناسب برای توسعه بهره گیری از انرژی تجدیدپذیر و تولید برق فتوولتائیک است.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت انرژی و در دسترس بودن آن در تمام مناطق از جمله مناطق بیابانی، روستاهای دور افتاده و مناطق حفاظت شده، میتوان با جایگزینی سیستم های فتوولتائیک خورشیدی به جای سوخت فسیلی، از چالش های انتقال انرژی کاست. با سرمایه گذاری دولت روی اینگونه انرژی ها، نه تنها اثرات منفی زیست محیطی سوخت های فسیلی کاهش می باید؛ بلکه وابستگی به این سوخت ها نیز کمتر خواهد شد.

کلیدواژه ها:

انرژی تجدیدپذیر ، توسعه پایدار ، شهرستان گناباد ، PVGIS ، قابلیت های بیابان.