تحلیل اثرات تغییر اقلیم جهانی بر شاخص های امنیت غذایی (با تاکید بر ایران)

در سال های اخیر بحث تغییرات اقلیمی و اثرات آن بر محیط یکی از موضوعات مهم در مطالعات و تحقیقات در سراسر دنیا به شمار می رود. یکی از اثرات مهم تغییر اقلیم در جهان، تغییر در شرایط مولفه های تولید و تامین غذا و درنهایت به خطر افتادن امنیت غذایی است. هدف از تحقیق حاضر بررسی و تحلیل اثر تغییر اقلیم بر مولفه های دخیل در امنیت غذایی است. در بخشی از این تحقیق به صورت گذرا به تغییر اقلیم و اثر آن بر امنیت غذای در ایران تاکید شده است. اطلاعات نظری این تحقیق از نتایج تحقیقات صورت گرفته در زمینه موضوع تحقیق استخراج شده و روش مورداستفاده برای تحلیل اثر شرایط اقلیمی و شاخص های امنیت غذایی نیز ماتریس دیمتل بوده است. نتایج نشان داد تغییر اقلیم دارایی های سیستم غذایی شامل تولید، حمل ونقل، ذخیره سازی و فراوری را تحت تاثیر قرار می دهد و پیامدهای آن می تواند وضعیت غذای موجود و دسترسی به غذا را با اخلال مواجه سازد. درنهایت کاهش دسترسی به منابع و به خطر افتادن معیشت و امنیت غذا می تواند به صورت محلی منجر به مناقشه و درگیری بین مردم شود. از طرفی نتایج نشان می دهد بسیاری فاکتورهای اقلیمی طی سال های اخیر در کشور دچار روند و تغییر شده اند. افزایش دما به خصوص دمای شبانه، تغییر در رژیم بارشی و کاهش بارش برخی مناطق، افزایش شدت و مدت خشک سالی، کمبود منابع آب و ... از پیامدهای تغییر اقلیم و گرمایش جهانی در کشور می باشند. اثر تغییر اقلیم در کشور می تواند فعالیت ها، دارایی ها، سرمایه گذاری و به طورکلی سیستم غذایی را به شدت با ریسک مواجه نماید. از طرف دیگر تحلیل ماتریس دیمتل نشان داد شرایط اقلیمی همچون تغییر رژیم بارش، افزایش دمای هوا و افزایش فراوانی و شدت خشک سالی ها به ترتیب بیشترین اثرگذاری را در سیستم امنیت غذایی داشته و همچنین شرایط امنیت غذا و شرایط اقتصادی- اجتماعی نیز بیشترین اثرپذیری را از سایر عوامل سیستم داشته اند. تاثیر عوامل مختلف مانند تحریم در حوزه دارایی و فناوری سیستم غذایی، اثر افزایش نرخ ارزبر نهاده ها و کالای وارداتی، برداشت بی رویه از منابع آب و ... می تواند به عنوان تشدیدکننده پیامدها و ریسک تغییر اقلیم در بخش امنیت غذایی را افزایش دهد. با توجه به تنوع اقلیمی و مولفه های دخیل در اقلیم ایران، اثرات تغییر اقلیم نیز می تواند به صورت محلی متفاوت بوده، لذا اثرات آن بر امنیت غذایی نیز از درجه ریسک متغیری برخوردار خواهد بود.

کلیدواژه ها:

اقلیم ، تغییر اقلیم ، سیستم غذایی ، امنیت غذایی