کانه زایی طلا در پهنه برشی شکل پذیر کرویان (جنوب باختر سقز-کردستان)

کانسار طلای کرویان، در بخش شمال باختری پهنه سنندج سیرجان و در جنوب باختر سقز قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون شده در منطقه، با امتداد شمال خاور- جنوب باختر، شامل یک توالی از سنگهای دگرگون شده در رخساره شیست سبز، متشکل از واحدهای آذرین و رسوبی می باشند که زمان تشکیل آن را به مزوزوییک نسبت می دهند. تمرکز کانه زایی طلا در منطقه کرویان در پهنه ای به طول بیش از ۲.۵ کیلومتر، پهنای متوسط ۶۰ متر و با ژئومتری عدسی شکل در راستای پهنه برشی شکل پذیر رخ داده است که در اینجا، برای اولین بار در ایران معرفی می گردد. مجموع واحدهای سنگی در منطقه مورد مطالعه، تحت تاثیر پهنه های برشی شکل پذیر با امتداد شمال خاور جنوب باختر با شیبی متوسط به سمت شمال خاور،  دگرشکل شده و ساختارها و فابریکهای متفاوت به خود گرفته اند. تمامی واحدهای سنگی رخنمون شده در منطقه،  شدت دگرشکلی یکسانی ندارند و از واحدهای کمتر دگرشکل شده (پروتومیلونیت) تا واحدهای به شدت دگرشکل (میلونیت و اولترامیلونیت) در منطقه مشاهده می شود. فابریکهای برشی C و S  ودرزه های حاصل از کشیدگی، محصول دگرشکلی است که در واحدهای سنگی رخنمون  شده در پهنه برشی شکل پذیر کرویان، قابل تشخیص هستند. سنگهای در برگیرنده این پهنه، به طور عمده از سنگهای آتشفشانی اسیدی و بازی دگرگون شده کاملا دگرشکل همراه با برگوارگی میلونیتی تشکیل شده است که در پهنه برشی شکل پذیر کرویان تحت تاثیر دگرسانی قرار گرفته اند. شدت و نوع دگرسانی در واحدهای سنگی مختلف، متفاوت است. از مهم ترین دگرسانیها می توان دگرسانیهای سرسیتی، کلریتی، سیلیسی، سولفیدی و کربناتی شدن را نام برد. کانی شناسی ماده معدنی بسیار ساده و به طور عمده از پیریت، پیریتهای آرسنیک دار، طلای آزاد و به ندرت از کالکوپیریت تشکیل شده است که کانیهایی مانند کوارتز، فلدسپار، انواع میکاها و کربناتها آنها را همراهی می کنند. طلا در ابعاد چند میکرون تا ۳۰ میکرون، به صورت آزاد همراه با کوارتز و همچنین همراه با پیریت به صورت میانبار و یا هم رشد با آن (به ابعاد >۵میکرون) مشاهده می شود که به طور همزمان با دگرشکلی، در فابریکهای C و S ودرزه ها در واحدهای میلونیتی به شدت دگرسان شده (سیلیسی، سولفیدی وکربناتی) تمرکز یافته است. شواهد صحرایی و مطالعات آزمایشگاهی، تشکیل و کانه زایی طلا در منطقه مورد مطالعه را در کنترل عواملی همچون پهنه های برشی شکل پذیر، شدت دگرشکلی (فابریکهای اولترامیلونیت و میلونیت) و شدت دگرسانی گرمایی (سیلیسی و سولفیدی) نشان می دهد. بر اساس شواهد موجود و مقایسه ویژگیهای کانسار طلای کرویان با  کانسارهای طلای پهنه های برشی، کانسار طلای کرویان بیشترین شباهت را با این تیپ از خود نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

طلای کرویان ، پهنه برشی شکل پذیر ، میلونیت ، دگرشکلی ، دگرسانی ، سقز