تحلیل موقعیت کنشگران و تضادهای نهادی در حکمرانی آب خوزستان

حکمرانی آب در استان خوزستان، به ویژه حوزه آبخیز کرخه فرآیندی پیچیده و چندوجهی و شامل ذینفعان متعدد است. اتخاذ دیدگاه شبکه می تواند رویکردی نظام مند و تحلیلی برای مطالعه این پیچیدگی ارائه دهد. هدف از این پژوهش، تحلیل شبکه روابط و تضادهای بین نهادی در حکمرانی آب خوزستان با استفاده از یک رویکرد کمی-کیفی است. برای این منظور، ۴۳ نهاد مرتبط با حکمرانی آب با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی به عنوان مرز اجتماعی شبکه انتخاب شدند. به منظور بررسی روابط نهادی، پرسشنامه ای درباره شدت روابط بین این نهادها توزیع و توسط نمایندگان مربوطه تکمیل شد. نهادها براساس نقش های غالب گروه بندی و شاخص های تحلیل شبکه اجتماعی در سطح خرد شبکه محاسبه شدند. همچنین، با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته، شبکه تضاد بین نهادی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج شاخص های مرکزیت نشان داد که استانداری با بالاترین مقدار مرکزیت درجه خروجی (۴۸/۹۰ درصد)، بینابینی (۱/۵ درصد) و مجاورت (۶۷/۹۷ درصد) دارای بیش ترین نفوذ سیاسی، قدرت کنترلی و واسطه گری، استقلال و دسترسی به منابع و اطلاعات بود و نقش برجسته ای در شبکه حکمرانی آب داشت. همچنین، سازمان آب و برق خوزستان با بالاترین مرکزیت درجه ورودی به میزان ۸۶/۹۲ درصد، بیش ترین اقتدار سیاسی را دارا بوده است. توزیع مقادیر مرکزیت نشان داد که در زیرگروه واسطه ای علی رغم نقش مهم در جلب همکاری‎های نهادی، مقادیر مرکزیت درجه خروجی و بینابینی پایین و توزیع قدرت نامتقارن بود. در شبکه تضاد، سازمان آب و برق خوزستان بالاترین دریافت کننده پیوند تضاد و حفاظت محیط زیست بیشترین میزان تضاد را با دیگران داشت. همچنین، وجود تضادهای شدید بین سازمان آب و برق خوزستان، حفاظت محیط زیست و جهاد کشاورزی نیاز به حل و فصل این تضادها و تقویت هماهنگی و تصمیم گیری های حکمرانی آب را برجسته می کند. درک این تعاملات و تضادهای بین نهادها به سیاست گذاران در دستیابی به حکمرانی موثر آب کمک می کند.

کلیدواژه ها:

Institutional relationships ، Social Network Analysis ، Water resource management ، Stakeholder identification ، Karkheh Basin ، روابط نهادی ، تحلیل شبکه اجتماعی ، مدیریت منابع آب ، شناسایی گروداران ، حوضه کرخه