فاطمیان و آل بویه: بازرگانی دریایی خلیج فارس و دریای سرخ

آل بویه با تسلط بر اوضاع سیاسی خلافت عباسیان، عهده دار تمام امور خلافت شد. با ظهور این دولت در سده چهارم هجری که تجارت دریایی با افول مواجه شده بود، بازرگانی دریایی در جهان اسلام دچار تحولاتی شد. بنادر خلیج فارس در نتیجه امنیت و ثبات ایجاده شده توسط آل بویه، مرکزیت تجارت بین المللی را در دست گرفت. از سوی دیگر دولت فاطمیان نیز تغییر مسیر بازرگانی دریایی به سوی دریای سرخ را در راس برنامه های خود گنجاندند. لذا این مقاله به روش توصیفی–تحلیلی به بررسی بازرگانی دریایی این دو دولت درحوزه خلیج فارس و دریای سرخ می پردازد. در این مقاله ضمن شناخت مهم ترین بنادر تجاری حوزه خلیج فارس و دریای سرخ، بازرگانی دریایی آل بویه و فاطمیان در این بنادر نیز بررسی می شود. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که فاطمیان و آل بویه بدون برانگیختن کوچک ترین حساسیت قدرت رقیب، در صدد تحقق اهداف اقتصادی و سیاسی خویش بودند. به طوری که بازرگانان آنان در بنادر تجاری یکدیگر بدون کوچک ترین مشکلی سرگرم فعالیت اقتصادی بودند. از سوی دیگر قدرت ها با آگاهی از تاثیر اقتصاد در اقتدار سیاسی، در صدد بهره برداری از ظرفیت های اقتصادی قلمرو خویش و در نتیجه افزایش اقتدار سیاسی و پیشی گرفتن از قدرت های رقیب بودند.

کلیدواژه ها:

بازرگانی دریایی ، فاطمیان ، خلافت عباسیان ، آل بویه