مطالعه ای بر مسئولیت حقوقی ناشی از مالکیت معنوی در عصر هوش مصنوعی

هوش مصنوعی (به انگلیسی: Artificial intelligence) (به اختصار: AI)، هوشی است که توسط ماشین ها ظهور پیدا می کند، در مقابل هوش طبیعی که توسط جانوران شامل انسان ها نمایش می یابد. اما پیش از هرچیز باید این موضوع را دانست که کلمه هوش، نشان دهنده امکان استدلال است و اینکه آیا هوش مصنوعی می تواند به توانایی استدلال دست یابد یا خیر، خود موضوع اختلاف محققان است. رشد هوش مصنوعی سبب شده است تا شاهد نفوذ این فناوری در حیطه های مختلف علم حقوق نیز باشیم. یکی از مهم ترین مسائل مرتبط با هوش مصنوعی، مسئله مسئولیت هوش مصنوعی از جنبه کیفری و مدنی است. امروزه تحولات هوش مصنوعی بخش مهمی از حقوق اشخاص که مرتبط به آفریده های آنها است را تحت تاثیر قرار داده است. ابزارهای هوش مصنوعی نه تنها برای تسهیل جستجو، بررسی، مدیریت و اجرای حقوق مالکیت فکری استفاده میشوند که در خلق آنها نیز مشارکت دارند. این تحول خود موجبات چالش های تقنینی، اجرایی و عملکردی در حق چاپ، حق اختراع، کپی رایت و موضوعات حمایتی مهم در این زمینه شده است. در طول تاریخ، حقوق مسئولیت مدنی با زیان هایی روبرو بوده که از طریق اشیا وارد شده است. برخی از این خسارات ناشی از فعل اشیایی مثل بنا، حیوان، خودرو بوده است. در تعیین مسئول ورود خسارت، مالک و گاه متصرف اشیا، نخستین کسانی هستند که در قبال زیان دیده مسئولیت دارند. ولی امروزه به دلیل تحولات فنی که در اشیا روی داده است، نباید از مسئولیت سازنده و طراح شیء غافل بود. درباره اشیایی که دارای هوش مصنوعی هستند، ابعاد مسئولیت ورود زیان ناشی از آن بسیار پیچیده تر از حالت سنتی آن است و تنها وقتی می توان احکام سابق را بر آن بار کرد که هوش مصنوعی جزء ابزار به شمار آید. پس، هرگاه بتوان برای آن قائل به استقلال و اختیار تصمیم گیری شد، مسئولیت خود آن اشیا نیز مطرح می شود. اما در این خصوص، مشکلاتی مثل شناسایی تقصیر ماشین و نحوه جبران خسارت مطرح می شود و چاره ای جز اعطای شخصیت بر آن باقی نمی ماند. در این مقاله به مطالعه ای بر مسئولیت حقوقی ناشی از مالکیت معنوی در عصر هوش مصنوعی می پردازیم.

کلیدواژه ها:

مسئولیت قراردادی ، هوش مصنوعی ، مسئولیت ، خسارت ، تخلف