نقش سیستم هشدار اولیه خشکسالی بر کنترل پیامدهای زنجیره ای خشکسالی در سیستمهایاکولوژیکی – اجتماعی

افزایش گرمایش زمین بدلیل توسعه صنعتی، سوخت های فسیلی و ... موجب تغییرات اقلیمی و تشدید خشکسالی ها شده است[۳۱]. در دهه های اخیر، مدیریت ناکارآمد خشکسالی و مبتنی بر مدیریت بحران به چالش جدی در منابع آبی بسیاری از کشورها از جمله ایران انجامیده و موجب کاهش سازگاری، مقاومت و تاب آوری سیستم های اکولوژیکی – اجتماعی شده است. از سویی دیگر، پیامدهای زیانبار و زنجیره ای خشکسالی در ابعاد (زیست محیطی، اقتصادی، کشاورزی و اجتماعی)، توسعه پایدار و امنیت غذایی جهان را تهدید نموده است. بدلیل درهم تنیدگی و اثر تعاملی عوامل طبیعی و انسانی در بروز و تشدید انواع خشکسالی ها و نیز استناد به تجارب کشورهای موفق در این زمینه، بکارگیری ابزارهای ارزیابی و مدیریت ریسک ضرورت و اهمیت بسزایی یافته است. هدف مدیریت ریسک، پیشگیری است و مبتنی بر ساختار چهارگانه(پایش و پیش بینی، ارزیابی خطر و آسیب پذیری، انتشار اطلاعات و اقدام) در سامانه هشدار اولیه خشکسالی می باشد [۴۱]. رویکرد پیشگیرانه مبتنی بر اقدامات کوتاه مدت و بلند مدت، شناسایی آسیب پذیرترین بخش جمعیت، سیستم های نظارتی برای هشدار به موقع در مورد شرایط خشکسالی و اقدامات مناسب برای کاهش خطر خشکسالی، بهبود آمادگی و ظرفیت بازیابی است [۶۴] .تحقق موارد مذکور در گرو پایش و پیش بینی جامع با بهره گیری از شاخص های متعدد از جمله ؛ داده های اقلیمی (ایستگاه های زمینی)، داده های ماهواره ای ( سنجش از دور) [۵۷]، داده های جریانهای اقیانوسی – جوی (الگوهای پیوند از دور)، استفاده از داده های سیستم پایش و پیش بینی یکپارچه خشکسالی جهانی ( GIDMaPS) [۴۱] و روش های مدل سازی آماری و دینامیکی می باشد [۶۳]. درخاتمه با استناد به پژوهش های موجود مشکلات مدیریت خشکسالی در کشور مورد واکاوی قرار گرفت و پیشنهاداتی بمنظور تقلیل چالش خشکسالی ارائه گردید.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، تغییرات اقلیمی ، سامانه هشدار اولیه خشکسالی ، مدیریت ریسک ، پیامدهای خشکسالی