پیش بینی پاسخ به کشت جنین بالغ گندم دوروم از طریق صفات زراعی

مقدمه: تکثیر درون شیشه ای از مزایا و پتانسیل های زیادی برخوردار می باشد که از مهم ترین آنها، می توان به تکثیر گیاهان یکنواخت و عاری از پاتوژن در یک زمان کوتاه و در مقیاس بسیار وسیع اشاره کرد. انتخاب ریزنمونه در مرحله رشد مطلوب نقش اساسی در موفقیت آمیز بودن کشت بافت در شرایط درون شیشه ای بازی می کند. تکثیر موثر گیاهان با کشت بافت می تواند به کلون سازی ژنوتیپ های مطلوب کمک کند و در کوتاه مدت برای تکثیر تجاری ژنوتیپ ها استفاده شود. تولید کالوس از طریق کشت جنین بالغ امکان باززایی موثری را برای بسیاری از گیاهان در شرایط کشت بافت فراهم می کند. انتخاب بر اساس صفات زراعی می تواند به عنوان روشی مناسب برای پیش بینی نتایج کشت بافت که یک روش پر هزینه و زمان بر است مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین پژوهش حاضر در راستای بررسی ارتباط صفات زراعی گندم دوروم با ویژگی های مرتبط با القا و رشد کالوس حاصل از جنین بالغ انجام گرفت.مواد و روش ها: به منظور ارزیابی صفات زراعی، ۲۰ ژنوتیپ گندم دوروم شامل ۱۹ لاین پیشرفته و رقم زردک در دو سال زراعی متوالی (۱۳۸۴-۱۳۸۵ و ۱۳۸۶-۱۳۸۵) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. پاسخ به کشت جنین بالغ ژنوتیپ های مذکور در مرحله القاء کالوسدر قالب طرح کاملا تصادفی با هفت تکرار انجام شد.یافته ها: جدول تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر درصد القای کالوس و سرعت نسبی رشد کالوس اختلاف بسیار معنی دار بود. جدول تجزیه واریانس مرکب برای صفات زراعی اندازه گیری شده بر روی ۲۰ ژنوتیپ گندم دوروم نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر صفات اندازه گیری شده اختلاف بسیار معنی دار وجود داشت. نتایج تجزیه علیت نشان داد که صفات طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله و تعداد سنبله در بوته بیشترین اثر مستقیم و مثبت، ارتفاع و طول پدانکل به ارتفاع بیشترین اثر مستقیم منفی و طول سنبله کمترین اثر مستقیم را بر درصد القای کالوس داشتند. همچنین صفات طول پدانکل به ارتفاع و تراکم سنبله بیشترین اثر مستقیم مثبت و طول پدانکل و عملکرد دانه بیشترین اثر مستقیم و منفی و تعداد سنبله در بوته کمترین اثر مستقیم را بر روی سرعت نسبی رشد کالوس نشان دادند. بر اساس نتایج تجزیه کانونیک گیاهانی که تعداد دانه در سنبله بیشتری داشتند (ژنوتیپ های با کد ۱۱، ۱۲، ۱۴ و ۲۰) از درصد القاء کالوس و سرعت رشد نسبی کالوس بالاتری هم برخوردار هستند. با این وجود نتایج آزمون منتل حاکی از عدم  همبستگی معنی دار بین ماتریس های تشابه به دست آمده از داده های کشت بافتی و زراعی بود.نتیجه گیری: این نتایج می تواند بر کنترل ژنتیکی و امکان غربال مستقیم ارقام دارای صفات کشت بافتی مناسب از طریق این صفات زراعی که انتخاب آن ها ساده و سریع است، دلالت داشته باشد.

کلیدواژه ها:

القاء کالوس ، تجزیه علیت ، کشت بافت ، گندم دوروم ، همبستگی کانونیک ، Triticum turgidum