بررسی دوره بازگشت و احتمال رخداد بارش های سنگین سیل آسا در حوضه آبریز بلوچستان جنوبی

در این تحقیق، دوره بازگشت سیل های فراگیر و شدید در منطقه جنوب استان سیستان و بلوچستان شامل سه مورد سیل دی و اسفند۱۳۹۸ ، سیل دی ۱۴۰۰ و سیل فروردین ۱۴۰۳ بر اساس داده های ایستگاه های حوضه آبریز بلوچستان جنوبی و دو ایستگاه شاخص چابهار وکنارک در دو بخش تحلیل آماری و تحلیل همدیدی مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش تحلیل آماری، نمودارهای چندک - چندک Q-Q ، نمودار احتمال P-P مقادیر مشاهداتی، هیستوگرام و تابع چگالی احتمال متناظر با بیشینه های مشاهداتی و دوره بازگشت بارشهایتجمیعی ۲۴ ، ۴۸ ، ۷۲ ، ۹۶ و ۱۲۰ ساعته متناظر با دوره های بازگشت رویدادهای مشابه، در سالهای متوالی، بررسی میشود. در بخش تحلیلهمدیدی، مسیر بارش ها از نقشه های فشار سطح زمین و نقشه های سطوح بالای جو در ترازهای ۸۵۰ ، ۷۰۰ ، ۵۰۰ و ۳۰۰ هکتوپاسکال وکمیت های دینامیکی تاوایی نسبی و تاوایی مطلق، تاوایی پتانسیلی، فرارفت تاوایی، همگرایی و واگرایی، سرعت قائم در سیستم مختصاتارتفاعی و نقشه های ترکیبی فشار تراز دریا و بارش استفاده گردید. نتایج آماری در ایستگاه چابهار نشان میدهد که احتمال وقوع بارش بیشاز ۴۰ میلیمتر هر ۱۲ سال است. نتایج تحلیل نمودارهای Q-Q و نمودار احتمال P-P در حوزه آبریز بلوچستان جنوبی بیانگر این است کهاحتمال رخداد بارش ۳۵ میلیمتر در یک روز هر ده سال یکبار است و هر صد سال احتمال وقوع بارش حدود ۵۰ میلیمتر در یک روز دور ازانتظار نیست. نتایج تحلیل همدیدی در هر سه مورد بیانگر وجود سامانه کم فشار و همزمان زبانه کم ارتفاع در سطوح بالای جو در ترازهای۸۵۰ ، ۷۰۰ ، ۵۰۰ و ۳۰۰ هکتوپاسکال در روی جنوب استان است. گرادیان شدید دمایی و سرعت باد همراه با میدان های تاوایی در منطقهنیز کاملا مشهود است . نقشه سطح زمین وجود دو مرکز کم فشار (L) را نشان داده که با مناطق بیشینه بارش همخوانی دارد. مطالعه اینشرایط همدیدی جهت شناخت و پیش بینی شرایط محیطی برای رخداد سیل لازم است. بررسی دوره های بازگشت بارش و احتمال رخدادآن برای کشوری همچون ایران با اقلیم غالب خشک و نیمه خشک می تواند برای مدیریت منابع آب و پیش بینی احتمال وقوع سیلاب بسیارمفید باشد.

کلیدواژه ها:

دوره بازگشت ، احتمال رخداد ، بارش سنگین ، حوضه آبریز بلوچستان جنوبی