بررسی تناظر دیدگاه ملاصدرا و ابن عربی در مساله علم الهی به ذات

علم خداوند متعال به خود، منشا نظریات کلان فلسفی و عرفانی در دو مکتب عرفانی و فلسفی ابن عربی و ملاصدرا شده است؛ ملاصدرا و ابن عربی با ره یافت های نسبتا مشابه به تبیین علم الهی به خویش پرداخته اند. این نوشتار ابتدا از طریق تحلیل داده ها در دو سنت فلسفی و عرفانی و سپس با به کارگیری روش مقایسه و تطبیق در صدد بررسی تناظر مفهومی و محتوایی دیدگاه این دو شخصیت عارف و حکیم در مبحث علم ذات به ذات است. نتیجه تحقیق نشان دهنده تاثر عمیق مکتب صدرایی از جهان بینی عرفان اسلامی در مبحث مراتب علم الهی است؛ تاآنجاکه در برخی از آثار نهایی ملاصدرا به صراحت از تفکیک مقامات غیب الغیوب و تعینات اولی و ثانیه دفاع شده و قواعد فلسفی مکتب صدرایی، همچون قاعده بسیط الحقیقه کل الاشیاء، در راستای این تفکیک، استخدام شده است. بدین معنا که این قاعده در نگرش صدرایی معطوف به مقام تعین ثانی است. نگارنده ملتفت به وجود عباراتی متشابه در کلام ملاصدرا است. لکن تبیین نموده که آن عبارات هم سو با غالب عباراتی است که در کتب ملاصدرا برای تبیین مقامات علمی در صقع ربوبی طرح شده است.

کلیدواژه ها:

ملاصدرا ، ابن عربی ، علم الهی به ذات ، تعین اول ، تعین ثانی