مطالعه فن شناسی یک نمونه پارچه مخمل گلابتون دوزی شده دوره قاجار

از جمله پارچه های نفیسی که از دوران قدیم باقی مانده است، می توان به ابریشم، مخمل و پارچه های گلابتون دوزی شده، اشاره کرد. اثر مورد مطالعه در این پژوهش، یک قطعه پارچه مخمل با تزیینات گلابتون دوزی شده متعلق به موزه کاخ صاحبقرانیه است و در انبار این موزه نگهداری می شود. با توجه به مستندات مربوط به این اثر در موزه، تاریخ تولید آن به دوره قاجار برمی گردد. بر این اساس هدف اصلی از انجام این پروژهش، مطالعه ی فن شناسی اثر مورد نظر، در جهت تعریف مواد و متریال مورد استفاده هنرمند می باشد. شیوه های جمع آوری اطلاعات در انجام این تحقیق از نوع کتابخانه ای، میدانی و آزمایشگاهی بوده است. برای شناسایی رنگدانه ها و مواد مورد استفاده در نمونه ی مطالعاتی از روش های شناسایی به وسیله دستگاه طیف سنجی پراش انرژی پرتو ایکس( SEM-EDS )، طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه(FTIR )و میکروسکوپ پلاریزان( PLM) استفاده شده است. نتایج آزمایش FTIR انجام شده بر روی الیاف نمونه ی مورد مطالعه و همچنین مشاهده ی این الیاف زیر میکروسکوپ PLM نشان می دهد که الیاف تار و پود لایه ی مخمل اصلی از جنس ابریشم، الیاف بکار رفته در پارچه حاشیه از جنس ابریشم و الیاف بکار رفته در ابریشم دوزی و گلابتون دوزی نیز از جنس ابریشم هستند و الیاف پارچه ی آستری نمونه ی مورد نظر از جنس پنبه می باشد. همچنین در آزمایش FTIR، نوع رنگ پارچه ی مخمل، رنگ آلیزارین تشخیص داده شد. در آزمایش نخ نقده به وسیله ی دستگاه SEM-EDS مشخص شد که نخ نقده ی نمونه ی مورد مطالعه از ترکیب سه فلز نقره، طلا و مس ساخته شده است.

کلیدواژه ها:

پارچه ، مخمل ، گلابتون دوزی ، قاجار ، فن شناسی