بررسی شیوه صحنه پردازی در ماجرای عاشق شدن خورشیدشاه در روایت سمک عیار

در روایت مکتوب، از دید روایت شناسی امروز و نگاه انتقادی خواننده محور، تخیلی و فردی بودن صحنه پردازی در ذهن مخاطب پدیده ای پراهمیت است. در این پژوهش صحنه پردازی در ماجرای عاشق شدن خورشیدشاه، قهرمان اصلی داستان عامه بلند سمک عیار، بررسی شده، به ترسیم دقیق و جزء به جزء جهان روایت ممکن شده از مکان های آن می پردازد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که راوی سمک عیار در مواردی، صحنه را برای مخاطب به اختصار توصیف می کند؛ گاهی از تراکم و انباشت صحنه توصیف شده برای کانونی سازی آن استفاده می­کند و بر جلوه های تصویری با ذکر جزئیات می افزاید تا به گونه­ای صحنه را به ذهن مخاطب القا کند؛ در مواردی نیز وجود مکان صحنه های ناگفته را به تخیل و استنباط مخاطب واگذار می کند تا براساس قرینه های موجود در متن، در ذهن خود به بازسازی آن صحنه ها در جهان روایت بپردازد؛ در برخی صحنه ها نیز به طور موازی از هر دو نوع صحنه پردازی برای معرفی چند مکان استفاده می کند. در این پاره روایت کهن، صحنه پردازی استنباطی، یکی از ارکان مهم در بسط و تکمیل گستره جهان روایت حاصل از صحنه هایی است که راوی ناگزیر به توصیف آن بوده است؛ همچنین مشاهده می شود که با بهره گیری از تلفیق انواع صحنه پردازی و تولید نقشه جهان روایت چندمرحله ای، می توان ابعاد روشن تر و کامل تری از فضای روایت های بلند عامه را پیش روی مخاطب گسترد.

کلیدواژه ها:

صحنه ، جهان روایت ، نقشه ، روایت شناسی ، سمک عیار