تحلیل اثر اقتصاد سیاسی بر پویش شهرنشینی در بازه زمانی ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۷

فرآیند رشد و توسعه شهرنشینی در دهه های گذشته به شدت متاثر از رویکرد اقتصاد سیاسی بوده است؛ به ویژه پویشی است که از خارج تحمیل شده و محصول روابط نابرابر اقتصادی و اجتماعی با کشورهای توسعه یافته به همراه کاتالیزور تصمیمات فردی است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی- تحلیلی است و با هدف بررسی تاثیر اقتصاد سیاسی بر پویش شهرنشینی در فاصله زمانی ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۷ پرداخته شده است. برای تبیین مدل تحقیق پنج دسته عوامل سیاسی، اقتصادی، نهادی، اجتماعی و کالبدی در نظر گرفته شدند. در این مطالعه با استفاده از مدل های اقتصادسنجی فضایی با سه نوع داده مقطعی، سری زمانی و تلفیقی اقدام به بررسی داده ها شد. با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات کافی، در خصوص شاخص های موردمطالعه، ابتدا شهرهای مراکز استان و سپس شهرهای ناحیه ای درجه ۲ و درجه ۳ مورد ارزیابی قرار گرفتند؛ در این مطالعه با استفاده از داده های شهرهای کشور مدل رشد جمعیت با استفاده از مدل خطای فضایی مورد تحلیل قرار گرفت. به دلیل وجود ناهمسانی واریانس در این مدل از برآوردگر KP –HET استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد از بین متغیرهای اقتصادی؛ شاخص فقر، نرخ بیکاری، تخصص گرایی و از بین متغیرهای اجتماعی میزان مهاجرت، نرخ باروری عمومی و جمعیت فعال به عنوان مهم ترین عوامل موثر بر رشد جمعیت شهرها ارزیابی شده است و شاخص کالبدی شبکه راه ها اثرگذاری مثبتی را نشان نداده است.

کلیدواژه ها:

شهرنشینی ، اقتصاد سیاسی ، وابستگی فضایی ، اقتصاد سنجی فضایی ، ایران