بازکاوی توسعه‎ای از نوع دیگر برای پایداری ایرا

چکیده واقعیات نگران­کننده ی کنونی کشور، از سویی به سبب عوامل درونی (همچون کاهش منابع طبیعی حیاتی، افول محیط­زیست، حساسیت­های فزاینده ی قومیتی، ازدیاد شکاف­های اجتماعی، بهره­وری پایین اقتصادی، سست­کوشی مدیریت­های رانتی و...) و از سوی دیگر به سبب عوامل برونی (همچون کاهش درآمدهای نفتی، دشمنی گسترده ی نظام سلطه ی جهانی و عوامل مرتبط منطقه­ای، محیط تنش­افزای کشورهای همسایه، جذب و فرار سرمایه­های ملی، تغییر اقلیم و...) هشداردهنده است که با برون­فکنی و پیش­نگری روندها، نگرانی بیشتری برای پایداری ایران ایجاد می­شود. این وضعیت ناپایدار ما را متقاعد می­سازد که باید «فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم». در تکاپوی راهی نو، باور داریم که الگوی مسلط توسعه ی جهانی نه مطلوب است و نه ممکن. در نتیجه در پی تقلید و تکرار آن نیستیم که جهانی ناپایدار در تمامی ابعاد به ­وجود آورده است. از این­ رو، با مشاهده ی این وضعیت، ابتدا باید پذیرفت اقدامات به نام توسعه ی موعود ­شکست خورده و به ­دگرگونی بینش برای تغییر منش و برپایی الگویی نوین نیاز است. سپس این سخن سر آن دارد که گفتمان توسعه­ای از نوع دیگر را بازکاود و بن­مایه­های آن را ترسیم کند. سرانجام نیز به ­ردیابی این بن­مایه­ها در الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی (پیشنهاد مرکز الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت در مهر ۱۳۹۷) می­پردازد که نقدی ایجابی و نه سلبی است. فرازهایی از گفتمان این نوشتار چنین است: الگوی نوین توسعه برای پایداری، تحت عنوان «توسعه‎ای از نوع دیگر» در شرایط محدودیت رشد و کاهش منابع در ایران و جهان، در عوض رقابت حذفی، همیاری هم‎افزا را باید هدف گرفت که برآمده از بن­نگره ی (پارادایم) تمدن ایرانی بر شالوده ی ایرانیت، اسلامیت و نووارگی / تجدد است. مقیاس واحد اجتماعی - فضایی این الگو، اجتماع محلی است. همچنین مدلی راهبردی برای تحقق الگو، تحت عنوان «مبدا» ارائه شده و بر حکم روایی شایسته تاکید شده است. سرانجام گفته شده پیشتاز تحقق دگرگونی‎های منجر به توسعه ی نوع دیگر، محیط کلان شهری است؛ فضایی با قدرت اجتماعی - اقتصادی و سرکردگی فرهنگی، تا نقش­آفرینی در تکوین و انتشار دگرگونی را ممکن سازد و به پایداری مبتنی بر حکمت زیست ماندگار تمدن ایران نایل شود.

کلیدواژه ها:

واژه­ های کلیدی: مفهوم توسعه ، مشکلات توسعه ی ایران ، پایداری ، توسعه‎ای از نوع دیگر ، الگوی پایه ی اسلامی - ایرانی پیشرفت