بررسی شناختی استعاره در غزل: مطالعه ای تطبیقی و پیکره بنیاد

مطالعه حاضر به بررسی تطبیقی غزل از دیدگاه استعاره مفهومی (لیکاف، ۱۹۸۰) می­پردازد. پیکره زبانی این پژوهش شامل ۲۴ غزل (۱۸۹ بیت) از زبان­های فارسی، ترکی آذربایجانی و انگلیسی است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که پربسامدترین حوزه مقصد در نظام مفهومی شعرا در غزل حوزه «عشق» است. همچنین، استعاره­های مفهومی غالب در حوزه عشق، با توجه به دیدگاه لیکاف، در زبان­های فارسی، ترکی و انگلیسی بدین قرار است: الف) زبان فارسی: عشق سفر است، عشق شراب است، عشق پیوند است، عشق آتش است، عشق بیداری است، عشق معامله است. ب) زبان ترکی: عشق ظلم است، عشق ضرر است، عشق انتظار است، عشق چرخش/طواف است، عشق بهار است، عشق شراب است، عشق واعظ است. ج) زبان انگلیسی: عشق زنده است، عشق ناپایدار است، عشق تضاد است. از دیگر یافته­های مطالعه حاضر این است که در برخی از غزل­ها صورت زبانی شعر در بسامد وقوع استعاره موثر می­باشد. به عبارت دیگر، فرم زبانی در غزل می­تواند بر نوع و میزان استفاده شاعر از استعاره تاثیر مستقیم داشته باشد. نتایج این پژوهش نشان می­دهد که استعاره مفهومی غالب در غزل همان هسته تشکیل­دهنده و ایجادکننده شعر می­باشد. استعاره مفهومی مذکور از ابتدای تشکیل غزل به عنوان نیروی محرک شاعر بوده و احتمالا شاعر را به گفتن شعر واداشته است.

کلیدواژه ها:

conceptual metaphor ، ghazal/sonnet ، Persian ، Azerbaijani Turkish ، English ، استعاره مفهومی: غزل ، زبان فارسی ، زبان ترکی آذربایجانی ، زبان انگلیسی