فردوسی و شکسپیر: مطالعه تطبیقی نوتاریخ گرایانه منتخبی از شخصیت های زنان در شاهنامه و نمایشنامه های شکسپیر

فاعلیت ادبیات در جامعه یکی از کلیدواژه­های تاریخ­گرایی­نوین است. نوتاریخ­گرایان بر این باورند که ادبیات صرفا محصول تاریخ نیست؛ بلکه خود به طور فعالانه تاریخ می­سازد. تاریخ، گفتمان های قدرت، بخش­های به حاشیه رانده شده­ی جامعه، و رابطه متقابل بین ادبیات و فرهنگ از دغدغه های اصلی تاریخ گرایی­نوین  است. فردوسی و شکسپیر، اگر چه از دو فرهنگ مختلف و با فاصله شش قرن از یکدیگرند، آثارشان حائز ویژگی­های مشترک تاریخی و ادبی است. فردوسی هم عصر سامانیان است؛ یعنی دوران احیای فرهنگ و زبان فارسی. شکسپیر نیز در دوران رنسانس می­زید که عصر تغییر در باورها، دیدگاه­ها، و جهان بینی انسان­هاست. علاوه بر این، آنها با به چالش کشیدن گفتمان های مسلط قدرت و کلیشه های فرهنگی درباره زنان، دیدگاه های جدیدی را نسبت به آنان در فرهنگ های خود بوجود می­آورند. زنانی که مدتهاست بی­صدا یا به حاشیه رانده شده­اند، در آثار ایشان حضوری فعال دارند. زن منفعل، کم صدا و قرن­ها در حاشیه مانده­ی ایرانی، در شاهنامه نمودی کنشگرانه نه تنها در سرنوشت خود، بلکه در سرنوشت دیگران نیز دارد. زن کم­صدای جامعه­ی معاصر شکسپیر نیز که  گناهکار انگاشته می­شود، در نمایشنامه­های شکسپیرصاحب صداست و در دنیای خود کنشگر است. این مقاله به نقش زنان در جامعه­ی معاصر با هر دوادیب می­پردازد و دیدگاه­های آنان را نسبت به زنان درآثاری منتخب از ایشان به تصویر می­کشد. با بررسی گفتمان­های حاکم درباره­ی زنان و واکاوی متون هم عصر با ایشان، و تحلیل نقش زنان در آثارشان، اینگونه یافت می شود که ایشان در آثار منتخب نگاهی متفاوت به زنان در مقایسه با گفتمان­های زمانه خود داشته­اند.

کلیدواژه ها:

Key words: New Historicism ، Ferdowsi ، Shakespeare ، power discourses ، culture ، کلید واژه ها: تاریخ گرایی نوین ، فردوسی ، شکسپیر ، گفتمان قدرت ، فرهنگ