الهامگر شعر عمعق

در این مقاله، نخست دیدگاههای قدما و متاخران درباره خاستگاه شعر عرضه، و سپس به بررسی اشعار عمعق بخارایی با عنایت به نظریه روانشناسان درباره تاثیر ناخودآگاه از طریق خواب و رویا در سرودن شعر و الهام شاعرانه پرداخته شده است. پیشینیان باور داشتند که شعر را موجودات خارجی و غیبی به شاعر الهام می کنند. در روانشناسی و نقد ادبی معاصر، سرچشمه الهام را در ناخودآگاه شاعر می دانند. عوامل الهام شعر، چه بیرونی باشد چه درونی، هنگام خواب و ناهوشیاری فعالتراست؛ زیرا خواب عرصه فعالیت ناخود آگاه است. نیازهایی که به سوی ناخودآگاه رانده شده است خود را در قالب رویا بروز می دهد و اسرار پنهان ضمیر ناخودآگاه را آشکار می سازد. عمعق چون بسیاری از شاعران مدعی است بسیاری از وقایع شعرش در خواب از سوی خیال به او القا شده است. ضمیر ناخود آگاه عمعق، که می توان از آن به الهامگر (تابعه) شعر وی تعبیر کرد، نمودهای گونه گونی دارد؛ گاهی به صورت خیال یار ظاهر می شود؛ گاهی نسیم زلف معشوق است که تجسم می یابد؛ زمانی هم رسول و پیک بخت است. موضوع، فرم و طرح اصلی قصایدی که از زبان الهامگر نقل می شود بسیار مانند هم است.