تغییرات فصلی و نمونه برداری دنباله ای کرم ساقه خوار Sesamia cretica (Lep.: Noctuidae) در مزارع ذرت خوزستان

کرم ساقه­ خوار Sesamia cretica Lederer، یکی از آفات مهم ذرت و نیشکر در ایران است. به منظور بررسی نوسانات جمعیت، توزیع فضایی و تهیه الگوی نمونه­ برداری دنباله ­ای این آفت، به صورت هفتگی از مزارع ذرت دو منطقه اندیمشک و شوش در طول سال ­های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲، نمونه­ برداری صورت گرفت. برای تخمین جمعیت مراحل نابالغ آفت، کل بوته ذرت به عنوان واحد نمونه­ برداری انتخاب شد. نتایج نشان داد که این آفت روی ذرت دارای ۴ نسل در سال بود که میانگین جمعیت آن در سال اول، ۰/۲۵۸±۱/۵۶ و ۰/۱۳۴±۰/۳۸ و در سال دوم، ۰/۱۰۲±۰/۵۲ و ۰/۲۴۶±۰/۵۶ عدد در هر بوته به ­ترتیب در اندیمشک و شوش ثبت شد. همچنین، توزیع فضایی جمعیت S. cretica به دو روش رگرسیونی تایلور و آیوائو تعیین شد. هر دو روش نشان دادند که الگوی پراکنش آفت در هر دو سال در مزارع ذرت هر دو منطقه، تجمعی بود. با توجه به توصیف بهتر داده ­ها توسط قانون تایلور، از پارامترهای این روش برای تهیه مدل نمونه برداری دنباله­ای به روش گرین با سطوح دقت ۰/۱ و ۰/۲۵ استفاده شد. در مدل نمونه ­برداری دنباله­ ای، اندازه نمونه لازم برای تعیین میانگین جمعیت آفت با افزایش تراکم و کاهش سطح دقت از ۰/۱ به ۰/۲۵ کاهش یافت. بر اساس این نتایج، S. cretica، به­ دلیل چند نسلی بودن، پتانسیل بالایی برای خسارت­ زایی در مزارع ذرت دارد و در این راستا از شاخص ­های توزیع فضایی می ­توان برای بهبود برنامه ­های نمونه­ برداری به­ منظور تخمین دقیق جمعیت این آفت بهره برد.

کلیدواژه ها:

الگوی پراکنش ، اندازه نمونه ، قانون تایلور ، کرم ساقه خوار سزامیا ، نوسان جمعیت