بررسی و تحلیل گزارش ابن سینا از نظریه مثل در کتاب شفاء

ابن سینا در دو رساله از رساله ­های کتاب شفاء به گزارش و توصیف نظریه مثل روی آورده و سپس به نقد آن می­ پردازد: مورد نخست فصل دهم از مقاله دوم در رساله برهان از کتاب شفاء است و مورد بعدی فصل دوم از مقاله هفتم در رساله الهیات شفاء. در اینجا می کوشیم تا با ارائه گزارش و تحلیل مطالب ابن ­سینا، تا حد ممکن جنبه ­های گوناگون برداشت­­ وی را درباره مساله مثل ترسیم و تبیین کنیم؛ در بررسی گزارش ابن ­سینا و تحلیل آن باید به اصطلاح ­ها و عبارت­ های خود وی پای ­بند باشیم تا بتوانیم هر چه بیشتر به جنبه ­های گوناگون برداشت ابن سینا نزدیک شویم. بررسی نقدهای ابن سینا بر نظریه مثل مجال دیگری می­ طلبد و در اینجا تنها به تبیین توصیف و برداشت وی از این نظریه بسنده خواهد شد. در پژوهش حاضر به مواردی مانند میزان آشنائی ابن ­سینا با مساله مثل، چگونگی برداشت ابن سینا از حقیقت مثل، کارکرد فلسفی نظریه مثل در نگاه وی خواهیم پرداخت. همین بررسی کمک خواهد نمود تا انگیزه ­های فکری ابن سینا در تدارک نظریه جایگزین یعنی پذیرش صورت به معنی ارسطوئی کلمه بجای مثال افلاطونی هم نمایان شود. شایان ذکر است که در گزارش­ های ابن­ سینا هم با توصیف مثل به عنوان امر کلی و جدا از امور جزئی روبرو خواهیم شد و هم با بیان اجمالی از سه دلیل که افلاطون و افلاطونیان برای اثبات وجود مثل به آنها متوسل می­ شوند: دلیل از راه علوم و دانش ­ها، دلیل از راه واحد فوق کثیر و دلیل از راه تفکر به چیزی بویژه چیز نابود شده.

کلیدواژه ها:

ابن سینا ، افلاطون ، ارسطو ، نظریه مثل ، صورت مفارق ، کلی ، محسوس و معقول