گونه شناسی پلکان از نظر هندسه و ارتباطات فضایی در خانه های قاجار تبریز

خانه های تاریخی به عنوان بخشی از هویت هر جامعه بیانگر فرهنگ و ارزش های هر برهه از تاریخ بوده است. هویت و ارزش یک اثر معماری در هر دوره بستگی به این دارد که آن بنا بتواند پاسخگوی واقعی نیازهای زمان خود باشد. این موضوع به خصوص در زمان قاجار نقش بسزایی را در خانه های تاریخی ایفا می کند. بنابراین بررسی اجزای تشکیل دهنده ی خانه ها و عوامل موثر در شکلگیری آن ها اهمیت دارد. در دوره ی قاجار به دلیل ارتباط کشور ایران با جهان غرب و تاثیرات آن در گسترش مفهوم شهرنشینی، شاهد تغییرات چشمگیری در هندسه، جانمایی و فرم فضاها و به طور کلی معماری بناها هستیم. پله یکی از عناصر مهم هر بنایی در نظر گرفته می شود که غالبا کاربرد آن ارتباط میان فضاهای مختلف یک بنا است. در تحقیق حاضر ابتدا به معرفی کلی فضاهای خانه های قدیمی دوره ی قاجار پرداخته شده و سپس با انتخاب خانه های اوایل تا اواخر این دوره در شهر تبریز و بررسی دستگاه پله از لحاظ شکل ساختاری، هندسه و ارتباطی که بین فضاها ایجاد کرده است؛ تقسیم بندی هایی صورت گرفته است. روش تحقیق بکار گرفته شده توصیفی-تحلیلی بوده؛ پس از تنظیم اطلاعات بدست آمده در جداول گونه شناسی و فرم، نتایج استخراج و مورد تحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج بدست آمده پله ها در اوایل دوره ی قاجار فقط به عنوان ارتباط فضایی نمود پیدا کرده اند. این در حالی است که با پیشرفت در عرصه ی معماری و شهرسازی پله ها به عنوان عنصر تزئینی نیز نقش مهمی ایفا می کنند. همچنین طی تحلیل ها و تقسیم بندی بدست آمده پله ها به سه دسته اصلی داخلی، خارجی و ورودی وجود داشته اند که در چهار هندسه ی غالب U شکل، T شکل، L شکل و مستطیلی قابل مشاهده و بررسی هستند.

کلیدواژه ها:

گونه شناسی ، هندسه ی پلکان ، خانه های قاجار تبریز ، ارتباطات فضایی