تحلیل داستان «دلیله محتاله و علی زیبق» از مجموعه هزار و یک شب بر مبنای الگوی کنشگران گرماس

افسانه ها و قصه های عامیانه تجلیگاه فرهنگها و سنتهای کهن جوامع بشری است. گروهی از پژوهشگران با تکیه بر آثار مکتوب و به جا مانده از اسطوره­ها و افسانه­های کهن به تحلیل جنبه­های مختلف آن پرداخته اند. از جمله این پژوهشگران ولادیمیر پراپ است که به کشف و استخراج ساختار قصه­های عامیانه روس پرداخت و کارکردهای مشخص و معینی برای این قصه ها برشمرد. آلژیرداس ژولین گرماس نیز با استفاده از مفهوم کنشگر به مختصر کردن نظریه پراپ پرداخت و به طرح الگویی درباب کنشگران روایت پرداخت. در این پژوهش با اتکا به الگوی کنشگران گرماس، حکایت «دلیله محتاله و علی زیبق» بررسی شده است. این حکایت به دلیل تنوع شخصیتها و کارکردهای تاثیرگذار هریک از آنها، امکان فراوانی در زمینه تحلیل حوزه­های کنشی دارد. بر اساس این پژوهش مشخص شد که الگوی تکرار شونده سایر قصه ها درباب حوزه­های کنشی، در این حکایت نیز مشاهده می­شود ولیکن ویژگی تمایزبخش این حکایت در گفتمانی است که این اثر در دل آن شکل گرفته است و آن گفتمان دینی است.