نگاشت های استعاره ای «حیوانات» در ضرب المثل های برآمده از متون ادب فارسی

به کارگیری استعاره­های متفاوت در متن توسط کاربران زبان، بازتاب نگرش و تلقی آن هاست. ایدئولوژی­ها و بینش ها، به­منظور تحقق باورها و آموزه­های خود، استعاره را خلق می­کنند. به این ترتیب، نقش استعاره در اجتماع و زندگی، انکارناپذیر است. ضرب المثل به­مثابه بازتابنده اندیشه های گویشوران یک زبان، بخشی از ادبیات بومی و مردمی است که می توان آن را جزو بهترین راه های بیان اندیشه های رایج در میان آنان دانست. نام حیوانات از پرکاربردترین واژه هایی هستند که در ضرب المثل های فارسی، در دیوان شاعران پیشین و معاصر برای نمایاندن ساحت های مادی و معنوی استفاده شده است. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی می­کوشد به واکاوی استعاره های مفهومی صور حیوانی در ضرب المثل های برآمده از متون ادبی، بر اساس نظریه زبان شناسی شناختی، بپردازد. داده های این پژوهش برگرفته از فرهنگ بزرگ ضرب المثل های فارسی اثر ذوالفقاری است؛ به این ترتیب که قریب صدهزار ضرب المثل بررسی و موارد موردنظر یادداشت و تحلیل شدند. نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که در کل ضرب المثل های بررسی شده درخصوص کاربرد حیوانات، ۱۸۴ نگاشت دیده شد که در این میان، استعاره مفهومی «ضعف و ناتوانی» با ۲۶ ضرب المثل و ۱۵ نگاشت، بیشترین بسامد و پس از آن، به­ترتیب استعاره مفهومی «دشمنی» ۲۱ ضرب المثل و ۸ نگاشت، استعاره مفهومی «نیرومندی» ۱۵ ضرب المثل و ۶ نگاشت و سرانجام استعاره مفهومی «نادانی و بی خردی» ۱۲ضرب­المثل و ۵ نگاشت را به خود اختصاص داده اند.

کلیدواژه ها:

Cognitive linguistics ، conceptual metaphors ، mapping ، animal figures ، proverb ، زبان شناسی شناختی ، استعاره مفهومی ، نگاشت ، صور حیوانی ، ضرب المثل