شخصیت زنان منظومه «کارستان حاتم»

منظومه «کارستان ­حاتم» که تک نسخه آن در گنجینه نسخ خطی دانشگاه لایپزیک نگهداری می شود، سروده شاعری گم­نام به اسم فرید ­بن ­غضفر است. این افسانه عامه، روایتی منظوم از یکی از قصه­های حاتم ­طایی است. ماجرای این منظومه، شرح شیدایی شاهزاده­ای­ شامی به نام منیر به حسن­بانو، ملکه زیبای خراسان است که با ازجان­گذشتگی­های حاتم به وصال یکدیگر می­رسند. اگرچه قهرمان این داستان ابرانسانی است شکست­ناپذیر، اما کنش­مندی او مرهون نقش­آفرینی چشمگیر زنان قصه است. در نوشتار پیش رو ضمن معرفی اجمالی نسخه ­خطی، این قصه از نظرگاه عملکرد شخصیت­های زن، رمزکاوی شده ­است. پس از زدودن پیرایه­های ظاهری قصه، می­توان به این نتیجه رسید که این داستان بر بنیادی از باورهای باستانی مبنی بر زن­سالاری استوار است. این مدعا با استناد به دلالت­های در پیوند با روزگار مادرسالاری، ازجمله شهر نسوان، توتمیسم، ازدواج­های برون­همسری، بن­مایه­های ایزدگیاهی و قربانی برای ملکه مادر تایید می­شود. نتیجه دیگر این پژوهش، نمودن ژرفای این قصه و گنجایش آن برای پذیرش خوانش­های همه­جانبه اسطوره­ای، جامعه­شناختی و روان­شناختی است.

کلیدواژه ها:

Folk tale ، Karistan Hatem ، Farid Bin Ghazfar ، female character ، matriarchy. ، قصه های عامه ، کارستان حاتم ، فرید بن غضفر ، شخصیت زن ، زن سالاری