ولایت نامه، نوع ادبی عامیانه در حوزه شعر شیعی

شعر شیعی با تنوع مضامین، رویکردها، کارکردها و قالب­های شعری در دوره های تاریخی مختلف توانسته است به صورت جریانی مستمر و پویا تداوم یابد. محبان اهل بیت با عشق و شوری خاص، خالصانه­ترین بخش ادبیات تشیع را تا پیش از استقرار حکومت صفویان با وجود موانع و تهدیدات فراوان خلق کردند. هنوز پژوهش­های گسترده در دیوان­ها و جنگ های شیعی به جامانده از گذشته صورت نگرفته است؛ اما همین میزان انجام شده نشان می­دهد شعر شیعی و گونه های مختلف آن توانسته است هم در حوزه شکلی و هم محتوایی بر تنوع و غنای شعری در ادبیات فارسی بیفزاید. از آن جمله شکل­گیری گونه­ها و زیرگونه­های جدید است که در این مقاله برآنیم تا نمونه­ای از آن را معرفی کنیم که از جنگ­های خطی استخراج کرده­ایم. این گونه ادبی را مناقب­خوانان در کوی و برزن و در زیرگذر بازارهای مناطق شیعه­نشین می­خواندند. مناقب­خوانان با خواندن این گونه ادبی سعی در اثبات امامت و ولایت حضرت علی (ع) داشتند. تقسیم بندی این گونه بر اساس محتوا و درون مایه آن است که به صورت عنوان در آغاز اشعار ذکر شده است؛ عنوانی که بعدها به مرور زمان و در اثر تکرار بیانگر یک نوع و گونه ادبی در ادبیات دینی ما شده است. هدف از نگارش این مقاله، معرفی و بررسی گونه «ولایت­نامه» است و نمونه­هایی از دیوان­ها و نسخه­های خطی برای شاهد مثال آورده می­شود. بدیهی است با بررسی­های وسیع تر بتوان به انواع تازه­تری در اشعار شیعی دست یافت.

کلیدواژه ها:

Shiite poetry ، Velāyat Nameh ، Ahl al –Bayt – Folk poetry ، شعر شیعی ، ولایت نامه ، اهل بیت(ع) ، شعر عامیانه