تاثیر تنش های خشکی و شوری بر میزان کلروفیل و کاروتنوئید در برگ های سنجد (Elaeagnus angustifolia L.)

در مناطق خشک و نیمه خشک تنش شوری و خشکی از مهم ترین مشکلات طبیعی محسوب می شود. با توجه به اینکه بیشتر مساحت کشور ایران در این دسته قرار دارد، استفاده از گیاهان مقاوم به این تنش ها می تواند فرصت های جدیدی برای بهره برداری از اقلیم های پرتنش کشور فراهم کند. این پژوهش به بررسی تاثیر سطوح مختلف خشکی و شوری بر زنده مانی و خصوصیات مورفوفیزیولوژیک نهال های یکساله سنجد پرداخته است. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در سه سطح خشکی (شاهد ۱۰۰، ۶۶ و ۳۳ درصد ظرفیت زراعی) و چهار سطح شوری (صفر، ۴، ۸ و ۱۲ دسی زیمنس بر متر) در گلخانه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، از مرداد تا آبان به مدت ۴ ماه انجام شد. در این تحقیق، محتوای کلروفیل و کاروتنوئید نهال ها مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی و شوری بر صفات اندازه گیری شده معنی دار است و افزایش این تنش ها منجر به کاهش محتوای کلروفیل و کاروتنوئید گردید. به طور خاص، میزان کلروفیل a برابر با ۱/۱۹ ، کلروفیل b برابر با ۰/۴۴، کلروفیل کل برابر با ۰/۹۴ و کاروتنوئید برابر با ۰/۳۹ میلی گرم در گرم وزن تر برگ مشاهده شد. در اثر متقابل تنش شوری و خشکی بر محتوای کلروفیل کل، در تیمارهای ۶۶ درصد ظرفیت زراعی با سطوح نمک ۴، ۸ و ۱۲ دسی زیمنس بر متر  به ترتیب کاهش های ۹، ۲۱ و ۳۲ درصدی نسبت به شاهد مشاهده شد. همچنین، در تیمارهای ۳۳ درصد ظرفیت زراعی، کاهش های ۳۲، ۴۰ و ۴۵ درصدی نسبت به شاهد ثبت گردید.در مورد کاروتنوئیدها نیز، در تیمارهای ۶۶ درصد ظرفیت زراعی و سطوح نمک مشابه، کاهش های ۱۱، ۱۳ و ۱۷ درصدی نسبت به شاهد مشاهده شد. در تیمارهای با ۳۳ درصد ظرفیت زراعی نیز کاهش های ۱۳، ۱۵ و ۲۳ درصدی در میزان کاروتنوئید نسبت به شاهد ثبت گردید. این یافته ها نشان دهنده اثرات منفی قابل توجه تنش شوری و خشکی بر محتوای کلروفیل و کاروتنوئید در نهال های سنجد است. نتایج بر اهمیت مدیریت این تنش ها برای حفظ سلامت و بهره وری گیاهان تاکید دارد. انتخاب و پرورش گونه های مقاوم می تواند به افزایش استفاده از محیط های پرتنش کمک کرده و اثرات منفی این تنش ها را کاهش دهد.

کلیدواژه ها:

تنش شوری ، تنش خشکی ، اثر متقابل ، محتوای کلروفیل ، کاروتنوئید