تاملی در جایگاه امت باوری و ملت گرایی در جمهوری اسلامی ایران

مفهوم واژه ملت و ایدئولوژی منتسب به آن ملی­گرایی، در طول تاریخ دست­خوش تغییراتی شده است. اگر در گذشته صرفا به شکل وطن­پرستی و علاقه به موطن شناخته می­شد، به تدریج به پدید آمدن حاکمیت­هایی که داعیه حکومت ملی داشتند، یاری رساند. نهضت­های ملی به گسترش و رشد مفهومی ملت افزودند و حتی آن را به یک ایدئولوژی برای پیشبرد تبادلات انسانی مبدل ساختند. در برابر آن مفهوم امت­باوری و ایدئولوژی منتسب به آن (اسلام­گرایی)، زمینه سیاسی به خود گرفت و اسلام سیاسی پس از آن مطرح شد. گستره معنایی این دو مفهوم در طول زمان نوسان داشته و به واسطه قدرت حاکمیت، وابستگی نظام به یکی از این دو ایدئولوژی ارتقای کاربردی یافته و پا را فراتر از حدود جغرافیایی و تعین مکانی خود گذاشته است و مولفه­های نوینی برای خود طراحی کرده­اند. این پژوهش، با رویکرد اندیشه­نگر و تحلیل منابع کتابخانه­ای در پی پاسخ به این پرسش است که انقلاب اسلامی و طیف­های فکری جمهوری ویژه آن چه قرائتی از مفاهیم ملت و امت دارند و این قرائت چه تحولی یافته است؟ این مطالعه ظرفیت­های بررسی ساختار درونی اندیشه امت و ملت، توضیح چگونگی معنایابی مفاهیم، رقابت یا غیریت­سازی این مفاهیم در طیف­های مختلف فکری جامعه را بررسی می­کند و به تحلیل گفتمان اندیشگی این جریان­ها می­پردازد. در نهایت این مطالعه می­کوشد با روش ایده­آل تیپ وبری، غایت آمال هر جریان را توصیف کند و آرمان هر طیف در تعامل یا تقابل با امت یا ملت مطرح می گردد.

کلیدواژه ها:

امت باوری ، ملت باوری ، جریان های فکری ، انترناسیونالیسم ، ام القری