بررسی احادیث غلو با تاکید بر آراء علامه محمدکاظم هزارجریبی (م ۱۲۳۶ ق)

از اندیشه های انحرافی که پیدایش آن به قبل از اسلام بازمی گردد، غلو است. این اندیشه در اسلام (تشیع و تسنن) نیز رخنه کرد و در طول تاریخ ظهور و بروز داشته است. غلو در آیات قرآن و روایات معصومین(ع) نقد و غالیان سرزنش شده اند. امامان معصوم(ع) با مساله غلو به مانند دیگر اندیشه های انحرافی به مقابله و مبارزه برخاستند. دانشمندان شیعه نیز به تبعیت از قرآن و عترت در آثار خویش مبانی و اندیشه های غلوگرایانه را تبیین، تحلیل، و رد کردند. یکی از اندیشمندانی که در نقد غالیان، قلم فرسایی کرده، علامه محمدکاظم هزارجریبی، از دانشمندان شیعی دوره زند و قاجار است. وی ۳ رساله از آثارش را به نقد غلو اختصاص داده است و ازاین رهگذر، برخی مقامات اهل بیت علیهم السلام را انکار و بعضی از بزرگان شیعه نظیر حافظ (ره) را تکفیر کرده است. دو تن از افرادی که اندیشه های غالیانه داشته اند، شیخ احمد احسایی و نورعلیشاه اصفهانی (۱۲۱۲ قمری) است. اولی هم درس هزارجریبی بوده و مانند ایشان در درس وحید بهبهانی حاضر می شده است و دومی مانند هزارجریبی مدتی در کربلا بوده است. این دو شخصیت در اندیشه های غلوستیزانه هزارجریبی نقش داشته اند. درباره غلو و نقد آن تحقیقات بسیاری شده است اما درباره منظومه فکری هزارجریبی در غلوستیزی پژوهش اندکی صورت گرفته است و این مقاله پیوندگاه غلو با نظریات هزارجریبی است. در رساله حاضر ویژگی ها و مشخصات غلو با تاکید بر نظریات هزارجریبی کنکاش شده و مورد مداقه قرار گرفته است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (کتاب های چاپی و نسخه های خطی) بوده و از روش تبیینی تحلیلی در پردازش اطلاعات بهره گرفته شده است.

کلیدواژه ها:

محمدکاظم هزارجریبی ، فرق مذاهب ، محدث احادیث ، غالی ، غلو ، متکلم