فتنه خوارج از دیدگاه امام علی (علیه السلام) نهج البلاغه

دشمن در فتنه ها به طور ناشناخته و به دست عوامل درونی ، ایمان و عزت و استقلال ملت مسلمان را مورد تهاجم قرار می دهد. امیر المومنین (علیه السلام) دربارهی بسیاری از خوارج که با آنها می جنگیدند فرمودند: »فرق این ها با اصحاب معاویه این است که اصحاب معاویه از اول جستجوگر باطل بودند و به باطلشان رسیدند؛ ولی این ها جستجوگر حق بودند و به حق نرسیدند.«۲یکی از بارزترین ممیزات خوارج جهالت و نادانیشان بود، لذا فریب نیرنگ سادهی معاویه و عمرو عاص را خوردند. در این مردم جهالت و عبادت توام بود. علی می خواست با جهالت آنها بجنگد، اما چگونه ممکن بود جنبه زهد و تقوا و عبادت این ها را از جنبه جهالتشان تفکیک کرد، بلکه عبادتشان عین جهالت بود. عبادت توام با جهالت از نظر علی (علیه السلام) که اسلام شناس درجه اول است ارزشی نداشت . لهذا آنها را کوبید و وجهه زهد و تقوا و عبادتشان نتوانست سپری در مقابل علی قرار گردد.خطر جهالت این گونه افراد و جمعیت ها بیشتر از این ناحیه است که ابزار و آلت دست زیرک ها قرار می گیرند و سد راه مصالح عالیه اسلامی واقع می شوند. همیشه منافقان بی دین ، مقدسان احمق را علیه مصالح اسلامی برمی انگیزند. این ها شمشیری می گردند در دست آنها و تیری در کمان آنها. چقدر عالی و لطیف ، علی (علیه السلام) این وضع این ها را بیان می کند. می ثم فرمایند: ثم انتم شرار الناس و من رمی به الشیطان قرامیه و ضرب به تیهه ؛ همانا بدترین مردم هستید. شما تیرهایی هستید در دست شیطان که از وجود پلید شما برای زدن نشانه ی خود استفاده می کند و به وسیله ی شما مردم را در حیرت و تردید و گمراهی می افکند.«۳در این نوشتار سعی شده خطبه ها و کلمات مربوط به خوارج در نهج البلاغه بیان شود که آغاز شورش و فتنه و عصیان این گروه تا نابودی و سقوط آنان را بیان کند.