خوانش کتیبه ها در قالی های لچک و ترنج سالتینگ دوره صفوی

قالی های گروه سالتینگ مجموعه ای از قالی های بافته شده در دوره صفوی است که نام آنها برگرفته از مجموعه دار این قالی ها جورج سالتینگ است. این قالی ها منشاء ایرانی دارند. قالی های لچک ترنج که مطمح نظر این پژوهش است، حاوی کتیبه هایی هستند که با خطوطی تزئین و متن گذاری شده است. این کتیبه ها اطلاعات درخور توجهی دارند و خوانش آنها می تواند معنای ضمنی این متن ها را آشکار سازد. تحقیق حاضر تلاش دارد با خوانش متن این کتیبه ها جایگاه آنها را در قالی ها شناسایی و به این پرسش پاسخ دهد که: کتیبه ها در چه قسمتی از این قالی ها و با چه شیوه خوشنویسی در قالی های لچک ترنج آراسته و دارای چه مضامینی هستند؟ روش انجام پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات کتابخانه ای- اسنادی است، ضمن آنکه بهره مندی از فضای مجازی به صورت محدود مدنظر بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که ساختار اغلب قالی های سالتینگ ، لچک ترنج، ترنجی و محرابی است. کتیبه ها تنوع فرمی محدود دارد و نسبت به متن درج شده در آنها طراحی شده و بیشتر در حاشیه های قالی قرارگرفته اند. استفاده از متون ادبی ( اشعار شاعران معروف یا گمنام) به شیوه فارسی با هدف غنی سازی تزئینی در ترکیب بندی فرش ها و نمایش بهتر آنها صورت گرفته است. اشعار عمدتا در قالب غزل، مثنوی، قصیده و رباعی و بیشتر با خطوط نستعلیق طرح شده است. موضوعات مستخرج از ادبیات به کاررفته در قالی ها عمدتا بهاریه، توصیف و تشبیه در مورد قالی، پند و اندرز ، تعریف و تمجید بوده است.

کلیدواژه ها:

قالی دوره صفوی ، کتیبه قالی های سالتینگ ، لچک و ترنج ، شعر فارسی