اولین نظریه بنیادی زیبایی شناسی ادبی مبتنی بر هنر، روانشناسی وبلاغت

گرچه علم بلاغت، مهم ترین مقدمه شناخت زیبایی های اجزای یک متن است، اما، به دلیل وجود نارسایی هایی در تحلیل زیبایی-شناسی ادبی چون جداسازی لفظ از معنا، عدم توجه به بافت متن، عدم توجه به ذات هنری ادبیات، جزیی نگری در سطح کلمه وجمله، عدم توجه به نقش موثر علوم دیگر در زیبایی یک متن، نمی توان پژوهش های بلاغی صرف را، زیبایی شناسی ادبی نام نهاد. لذا،با هدف بررسی آثار ماندگار، و با توجه به ذات هنری ادبیات، و تاثیرات روانشناسانه بر مخاطب خود، و نیز بررسی بافت یک متن فراتراز سطح جمله و کلمه، نظریه کلنگر و سیستمی گشتالت تجسمی- شنیداری را به عنوان اولین نظریه بنیادی در زیبایی شناسی ادبیبنانهادیم. این نظریه هنری- روانشناسی، بر مبنای علوم فرامتنی و تکنیک های هنرهای تجسمی و سه قانون (حرکت، تعادل، براجنانز)، و اصول تداعی معانی دوازدهگانه در روانشناسی ادراکی، با نام های «اصل تشابه، تجاور، کنتراست (تضاد، تناقض، تباین، تقابل پارادوکس(، تقارن) توازن(، موازات، عنصر متصل، سرنوشت مشترک، منطقه مشترک، پیوستگی و استمرار، تکمیل، فراپوشانندگی وشمول، نقش و زمینه (فضاهای سایه روشن، پرسپکتیو، خالی، منفی و مثبت، کاریکاتور بر مبنای نسبت طلایی) می باشد. برای اولینبار تکنیکهای هنری-مانند تکنیک هنری تبدیل، برش، جابجایی، وارونهسازی تجسمی، خطای دید، ماتسازی تجسمی، را در ادبیات،تعریف و در ۳۰ نمونه نوع ادبی و هنر سنتی نیایش به زبان عربی بررسی نمودیم. با هدف از کثرت به وحدت رساندن علوم بلاغی،مرزهای میان آنها را شکستیم و تمامی علم معانی و بیان و بدیع را بدون توجه به این تقسیم بندی سنتی، زیر مجموعه ۱۲ اصلنظریه و تکنیک ها و فضاسازی های حاصل ازآن، قرار دادیم. این نظریه با روش تلفیقی - تجربی - توصیفی، در زبان انگلیسی و فارسی نیزبررسی شده و امکان زیبایی شناختی همه سازههای شنیداری و تصویری و دستوری را همزمان، به صورت یک طرح کلی از بافت متن،بر اساس مثلث ذهنی گشتالت به ما می دهد.

کلیدواژه ها:

نظریه زیبایی شناسی ، گشتالت ادبی ، تداعی معانی روانشناسی ، هنر ، بلاغت