ارزیابی اثر عمق زهکش های زیرزمینی بر شوری خاک سطحی در مزارع گندم جنوبخوزستان

احداث سامانه های زهکشی، راهکاری متداول برای مقابله با مشکل شوری و ماندابی شدن اراضی کشاورزی است. چالش اصلی در تعیین عمق زهکش ها در مناطق خشک و نیمه خشک عدم کارآیی زهکش های کم عمق در کنترل شوری و در عین حال تخلیه زهاب بیشتر و شورتر توسط زهکش های عمیق است. هدف این مطالعه بررسی اثر عمق زهکش های زیرزمینی بر شوری و املاح محلول خاک سطحی در مزرعه ای با بافت سنگین و آب زیرزمینی کم عمق و شور است. فاصله کارگزاری زهکش های زیرزمینی از هم ۵۰ متر و عمق قرارگیری زهکش ها در خاک، شامل ۱/۸ تا ۱/۹ متر (زهکش عمیق) و ۱/۱ تا ۱/۲ متر (زهکش کم عمق) بود. تغییرات شوری خاک سطحی در طول فصل کشت گندم نشان داد که در اوایل و انتهای فصل رشد گندم (۶۰ و ۱۵۰ روز پس از کشت) شوری خاک در مزرعه دارای سیستم زهکشی کم عمق، حدود ۶ دسی زیمنس در متر بیشتر از مزرعه با زهکش عمیق مشاهده شد. بیشترین غلظت سدیم ( meq.l-۱ ۱۷۸) و کلر (meq.l-۱ ۱۱۲) در محلول خاک و بیشترین نسبت جذب سدیم (۲۴/۷ (meq.l-۱)۰.۵)در انتهای فصل رشد گندم (۱۵۰ روز پس از کشت) و در مزرعه با زهکش کم عمق به دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که در مناطق با آب زیرزمینی کم عمق و شور، عملکرد زهکش کم عمق در کنترل شوری خاک سطحی در تمام طول دوره آبیاری محصول یکسان نبوده و به شدت متاثر از حجم آب آبیاری است. بنابراین، به منظور کنترل شوری خاک سطحی در این مناطق، زهکش های عمیق با عمق کارگزاری ۱/۸ متر توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

آب زیر زمینی کم عمق و شور ، غلظت املاح محلول خاک ، نسبت جذب سدیم