دستگاه آموزش درون زا: فرایند تربیت و یادگیری از عمق به سطح در آموزش هنر

در گذر از دنیای صنعت به الکترونیک و حضور فعال در عصر اطلاعات و تئوری های مربوط به آن، سبب تجدید نظر در شیوه های آموزش در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی گردیده است. همان طورکه مفاهیم آموزشی تغییر کرده اند، فرایند آموزش و یادگیری نیز تحول یافته است؛ این دگرگونی نهتنها دید ما نسبت به جهان و زندگی، بلکه نحوه حضور و مشارکتمان در آن را نیز تغییر داده است به گونه ای که هدف از آموزش در رشتههای هنری، «تولید هنر» نیست بلکه «تحلیل و درک مفهوم هنر (فرایند یاددهی- یادگیری اخلاقیات و معنویات در قالب «اصول کار» به دانشجو)» است و نقش مدرس «قضاوت کردن» نیست بلکه «هدایت (به منظور «کشف و بیان رمز و راز هستی» به مقدار قدر و اندازه هنرجو)» است. یکی از رویکردهای یاددهی- یادگیری که در رشته های هنری برای تحقق این امر مورد توجه است، «فرایند آموزش درون زا» است که مبتنی بر «نظریه توسعه درون زا» است. مبنای تجربی پژوهش بر اساس تجربه زیسته نگارنده در کلاس درس ساختاریافته با «دستگاه آموزش درونزا» است لذا با الهام از تفکر مهندسی معکوس، سعی در بازشناسی کدها و ریشههای شکلدهنده این نوع از آموزش پرداخته شده است. بدین منظور، برای دستیابی به یافته های تحقیق، پژوهشگر پس از ثبت و مستندسازی تجربه زیسته در کلاس، به مبانی نظری حوزه علوم تربیتی و هنر مراجعه کرده و سعی شده است تا به صورت گام به گام فرایند آموزش درون زا مورد تحلیل و نقد قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد دستگاه «آموزش درونزا»، فرایند خطی و از بالا به پایین یاددهی «استاد- شاگرد (دانشجو)» را به فرایند «شبکهای یادگیری دانشجومحور» تبدیل نموده و در آن «تحصیل و زندگی» هر دو اهمیت می یابند و مدل دوگانه «یاددهی» و «یادگیری» سازوکاری منسجم می یابد. در این دیدگاه «نقادی» از «بیرون» و «اصلاح کارشناسانه» از «درون» به صورت «خودکفا» و «خوداتکا» صورت می گیرد و استاد زمینه ساز توسعه زمینه های لازم برای شکوفایی استعداد دانشجویان است و سازندگان آموزش، خود «دانشجویان» هستند. آموزش درون زا، عدالت آموزشی و مساوات اجتماعی را مورد نظر قرار داده و برای «حل مشکلات غیر متمرکز»، بیشترین «مشارکت» را در امور عمومی و کمترین تشکیلات رسمی را از طریق طرحی جامع و عادلانه جستوجو می کند. از عمده ترین تفاوت های فرایند آموزش درونزا، «ترکیب» اجزای تجزیه شده علوم با یکدیگر است، درواقع نوعی از «معماری اندیشه» محقق میشود که به ساختارمند کردن ذهن هنرجویان منجر خواهد شد.

کلیدواژه ها:

آموزش هنر ، طراحی آموزشی ، یادگیری سازنده گرا ، آموزش درون زا