نظم بین الملل آمریکایی در دوره گذار تاریخی؛ احیای امپراتوری در بستر ژئوپلیتیک گرایی

نظام بین­ الملل به ­لحاظ ساختار و پویایی­ های سیستمی و واحدهای در حال تعامل تاکنون دوره­ های متعددی را پشت سر گذاشته است. از نظم کنسرتی در کنگره وین تا نظم دوقطبی دوره جنگ سرد و متعاقب آن، نظم بین ­المللی پساجنگ سرد (تک­ ‍قطبی یا یک-چندقطبی)، هریک از اشکال مزبور دستخوش دگرگونی شده ­اند. وجه مشترک اغلب این نظم ­ها، ژئوپلیتیک­ گرایی بریتانیایی است که نقشی کلیدی در شکل ­گیری، تداوم، تثبیت و احیای امپراتوری جهانی لیبرال داشته است. این عامل در دوره غلبه گفتمان و نظم آمریکایی نیز در راستای پوشش شکاف­ های درونی و بازتولید نظم مطلوب مورد استفاده قرار گرفته است. مقاله حاضر به بررسی وضعیت تغییرات در نظم بین المللی در دوره گذار تاریخی و برجستگی نشانه ­های ژئوپلیتیک ­گرایی در روند گذار از نظم بین ­المللی فعلی می­ پردازد. در این راستا، از چارچوب ژئوپلیتیکی هالفورد مکیندر به ­منظور تحلیل روند شکل­ گیری، تثبیت و تقویت و احیای امپراتوری ­ها استفاده شده است. با استفاده از رهیافت استدلال قیاسی و بررسی مقایسه ­ای- تاریخی دوران امپراتوری بریتانیا و نظم بین ­المللی آمریکایی در دوره پساجنگ سرد، استدلال می­ شود که با ظهور نشانه ­های گذار در نظم بین ­المللی غرب ­محور، با تفاوت ­هایی در سبک و شیوه و ابزارها، غرب با محوریت گفتمان ژئوپلیتیک­ گرایی بریتانیایی درصدد احیای امپراتوری و بازتولید نظم مطلوب برآمده است.

کلیدواژه ها:

نظم بین المللی ، یکجانبه گرایی آمریکایی ، ژئوپلیتیک گرایی انگلیسی ، امپراتوری بریتانیا ، بحران اوکراین