رابطه نفس و بدن از منظر صدرالمتالهین

حکیمان مشاء نفس را از بدو آفرینش، عقل مفارق دانسته و به کمال جسم طبیعی آلی تعریف نموده اند. آنان با چالش های جدی روبه رو بوده اند؛ از جمله اینکه چگونه عقل مفارق با بدن مادی ارتباط پیدا می کند؟ دو امر غیر مسانخ (مادی محض با مجرد محض) چگونه نوع واحد طبیعی را شکل می دهد؟ صدرا در ابتدای آفرینش، نفس را مادی دانسته است که فاقد ادراکات حسی، خیالی و عقلی است و به تدریج در اثر حرکت جوهری از مرتبه طبیعت بی جان و فاقد نمو و شعور، به مرتبه طبیعت دارای رشد نمو و به تجرد خیالی و عقلی نائل می آید؛ یعنی وجود نفس، شدت وجودی پیدا می کند (وجود، وجودتر می شود). پرسش اصلی این است که رابطه نفس با بدن در اندیشه صدر المتالهین چگونه قابل تبیین است؟ فرضیه نگارنده این است که اتحاد نفس با بدن، در اندیشه صدرا، اتحاد دو امر غیرمسانخ نیست؛ بلکه نفس در اندیشه صدرا در عین تجرد، شان مادی دارد و به لحاظ شان مادی خود، با بدن اتحاد پیدا می کند و نوع واحد طبیعی را می سازد. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین مسئله یادشده از منظر صدرا پرداخته است.

کلیدواژه ها:

نفس ، انواع نفس ، نفوس سماوی ، نفوس ارضی ، رابطه نفس و بدن