تحلیل روایت شناختی سه حکایت از گلستان

شهرت سعدی به خاطر قدرت قلم و تاثیرگذاری سخنش، از مرزهای ایران فراتر رفته و عالمگیر است. پژوهشگران ادیب ایرانی و دیگران در کشف و شناخت قلم سعدی فراوان نوشته اند. روایت شناسی از علوم جدید ادبی است که متن های روایی، به ویژه داستانی را از منظر کمیت و کیفیت و چگونگی توفیق آنها در به کارگیری مهارت های روایتی، تاثیرگذاری شان بر خواننده و درصد توانشان در رساندن پیام به مخاطب و گیرنده اثر، بررسی می کند.در این مقاله سه حکایت از گلستان سعدی با استفاده از روش کتابخانه ای، توصیفی و تحلیلی، با کمک قواعد و مهارت های داستانی و روایت پردازی مدرن، بازکاوی می شود، تا به این پرسش پاسخ داده شود که راز قدرت، زیبایی و کمال حکایت های گلستان در چیست؟ در این مقاله با بازخوانی و بررسی حکایت های سعدی، به درستی ثابت می شود که وقوف شهودی و ناخودآگاه سعدی به چگونگی پردازش روایت و دقت او در ساخت و ارائه ساختمان داستان دلیل اصلی توفیق حکایت های گلستان در کمال، قدرت و تاثیرگذاری و زیبایی آنهاست؛ آنچنان که بعد از گذشتن قرن ها، داستان نویسی مدرن به دنبال آن است.سعدی به شکل خارق العاده ای به مهارت هایی همچون چگونگی آغاز داستان، ایجاد گره در محور طولی داستان و رساندن قصه به بحران و اوج، و گره گشایی و رساندن سخن به سرانجام، و نقش گفتگو (dialog)  و شخصیت پردازی در کمال قصه و ارسال پیام به مخاطب، واقف بوده است.او با دقت هنرمندانه ای، حکایت را با حادثه ای پر انرژی که به ذهن و عواطف خواننده ضربه لازم را می زند و او را در برابر سوال «چه خواهد شد؟» می نشاند، آغاز می کند، و با گره افکنی های لازم و ایجاد پرسش و حس کنجکاوی در ذهن و روان مخاطب، داستان را به اوج بحران می رساند، و با گره گشایی به هدف خود در ارسال پیام به مخاطب می رسد.

کلیدواژه ها:

گلستان ، روایت ، پیرنگ ، رخداد ، گفتگو ، شخصیت