طراحی و اعتباریابی مدل آموزش شناختی مبتنی بر چرخه تفکر در فرایند طراحی معماری

مقدمه: حرکت آموزش معماری به سمت فرایندهای شناختی یکی از جدیدترین و کارآمدترین رویکردهای آموزشی است که تاکید بر بکارگیری راهبرد یاددهی -یادگیری با هدف رشد و تقویت فرایندهای نظام مند درک و دریافت، تفکر، یادگیری و حل مساله دارد. بر اساس این رویکرد، تفکر از سازه های مهم در آموزش است. هدف این پژوهش طراحی و اعتباریابی روش آموزش شناختی مبتنی بر چرخه تفکر در فرایند طراحی معماری و تاثیر آن بر ایده آفرینی دانشجویان معماری بود. روش: روش این پژوهش آمیخته (کیفی و کمی) بود. در مرحله طراحی و اعتباریابی درونی الگو از روش های تحلیل محتوا و دلفی (بخش کیفی) و در مرحله اعتباریابی بیرونی از روش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه ( بخش کمی) استفاده شد. جامعه آماری شامل اساتید گروه معماری و تکنولوژی آموزشی (بخش کیفی) و دانشجویان معماری دانشگاه آزاد واحد تهران-شمال ( بخش کمی) بودند. روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت در دسترس بود. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۲ انجام گرفت.یافته های پژوهش : : نتایج در تدوین الگوی آموزش شناختی مبتنی بر چرخه تفکر نشان داد که این الگو شامل ۴ محور، ۹ مقوله و ۲۷ مولفه بود. اعتبار درونی الگو با روش دلفی بررسی شد که ۲ مولفه حذف شد و ضریب هماهنگی کندال بر اساس نظر ۱۱ داور برای مولفه های الگوی آموزش در دور سوم ۸۴/۰ بدست آمد که در سطح ۰۱/۰ معنادار بود. در زمینه اعتبار بیرونی نیز نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که این الگوی تدوین شده دارای اعتبار است و می تواند بر ایده پردازی دانشجویان معماری موثر باشد و در حوزه آموزش دروس طراحی مورد استفاده قرار گیردبحث و نتیجه گیری: روش چرخه ی تفکر در بهبود مهارت های خلاقانه یادگیرندگان موثر است. همچنین میزان یادگیری را افزایش می دهد و باعث ساخت دانش جدید با خلق مفهوم و ایده های نوین علمی می شود. به بیان دیگر، توانایی های استدلال فراگیر را افزایش می دهد و فراگیر را به سمت مهارت های تفکر در طراحی تحلیل (طرح مسائلی برای وادار شدن دانشجویان به تفکر عمیق و انتقادی)، ترکیب (طرح مسائلی برای هدایت دانشجویان به تفکر خلاق) و ارزیابی (طرح مسائلی برای هدایت دانشجویان به ارزیابی یک ایده، یک را ه حل یا یک اثر زیبایی شناسانه) سوق می دهد. این سطح بندی از تفکر در آموزش فرایند طراحی نشان می دهد که فرایند یادگیری در دروس طراحی، شامل مراحلی از درک و فهم تحلیلی، تفکر انتقادی و تصمیم گیری خلاقانه است. نتایج این پژوهش نشان داد که، آموزش ۹ مرحله ای چرخه تفکر به پرورش قوای شناختی دانشجو در سه سطح بالای تفکر کمک می کند و در نهایت می تواند ارائه طرح و ایده خوبی داشته باشد. با تحلیل طراحی های دانشجویان در چهار شاخص کیفیت ایده، بدعت ایده، نوع شباهت ایده و مفهوم ایده، نتایج کمی هم مورد تایید قرار گرفت. نمونه دست نگاره های ارائه شده، نشان می دهند که آموزش شناختی چرخه تفکر در ایده آفرینی دانشجو تاثیر گذاشته و توانسته اند ایده هایی را ارائه کنند که دارای کیفیت، بدعت، و مفهوم باشند و نیز بدون شباهت با هم باشند.

کلیدواژه ها:

آموزش شناختی ، آموزش معماری ، ایده آفرینی ، چرخه تفکر ، فرایند طراحی