‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ارزیابی اثرات زیست محیطی شرکت سیمان صوفیان با استفاده از ماتریس RIAM و لئوپولد ایرانی (منطقه مورد مطالعه: روستای چله خانه علیا شهر صوفیان)

مقدمه: در کشور ما، ایجاد کارخانه های سیمان مستلزم سرمایه گذاری های مالی قابل توجهی است که اغلب به عنوان کاتالیزوری برای ایجاد شغل و رشد اقتصادی مورد استقبال قرار می گیرد. ساخت و بهره برداری از این تاسیسات می تواند فرصت های شغلی متعددی را ایجاد کند، از موقعیت های نیروی کار ماهر گرفته تا نقش های حمایتی، که به طور قابل توجهی به اقتصاد محلی کمک می کند. بااین حال، درحالی که این مزایای اقتصادی ضروری هستند، در نظر گرفتن و رسیدگی به اثرات زیست محیطی مرتبط با تولید سیمان نیز بسیار مهم است. تولید سیمان مقادیر قابل توجهی دی اکسید کربن و سایر آلاینده ها را در اتمسفر آزاد می کند که به مشکلات کیفیت هوا و تغییرات آب و هوایی کمک می کند. علاوه بر این، استخراج مواد خام، مانند سنگ آهک و خاک رس، می تواند منجر به تخریب زیستگاه، تخریب خاک، و آلودگی آب شود و بر اکوسیستم ها و جوامع محلی تاثیر بگذارد. زمانی که سیاست گذاران و سهامداران صنعت تصمیم می گیرند که صرفا بر منافع مالی کارخانه های سیمان تمرکز کنند، اغلب این پیامدهای زیست محیطی جدی را نادیده می گیرند. این بی توجهی می تواند منجر به مسائل اقتصادی و اجتماعی درازمدت شود، مانند مشکلات بهداشت عمومی، از بین رفتن تنوع زیستی و افزایش آسیب پذیری در برابر تغییرات آب و هوایی. بنابراین، اتخاذ یک رویکرد متعادل که به طور هم زمان توسعه اقتصادی را ارتقا دهد و از محیط زیست ما محافظت کند و تضمین کند که نسل فعلی و نسل های آینده می توانند شکوفا شوند، حیاتی است. مواد و روش ها: این مطالعه کاوش عمیقی از جنبه های متعدد مرتبط با یک موضوع خاص را ارائه می دهد. روش تحقیق مورداستفاده شامل یک چارچوب توصیفی-تحلیلی است که هم مطالعات اسنادی و هم جمع آوری داده های میدانی تجربی را ادغام می کند. برای تسهیل تجزیه وتحلیل قوی موضوع، محققان از دو ابزار تخصصی استفاده کرده اند: ماتریس لئوپولد ایرانی که اثرات زیست محیطی پروژه ها را ارزیابی می کند و ماتریس ارزیابی تاثیر سریع (RIAM) که به دلیل اثربخشی آن در ارزیابی سریع پیامدهای احتمالی شهرت دارد. مداخلات این ترکیبی از روش ها، درک جامعی از موضوع را تضمین می کند و امکان شناسایی عوامل کلیدی و پیامدهای بالقوه برای ملاحظات آینده را فراهم می کند. نتایج و بحث: در این راستا پژوهش حاضر شرکت سیمان صوفیان را به عنوان یکی از بزرگ ترین کارخانه های سیمان کشور موردبررسی قرار داده است. با توجه به برنامه های توسعه کارخانه سیمان صوفیان و ماهیت آلودگی در این صنعت، پایش مستمر آلاینده ها و اجرای سیستم های مدیریت زیست محیطی بیش ازپیش ضروری شده است. تجزیه وتحلیل ماتریس RIAM نشان می دهد که بیشتر اثرات منفی (۷۶ درصد) به عوامل مختلفی ازجمله کیفیت هوا، فرسایش خاک، آلودگی صوتی و کاهش کیفیت محصولات کشاورزی مربوط می شود. از سوی دیگر، بیشترین اثرات مثبت (۲۴ درصد) مربوط به هزینه ها، حمل ونقل و ارزش املاک و مستغلات است. نتیجه گیری: در این مطالعه از روش RIAM و ماتریس لئوپولد ایرانی برای ارزیابی کامل اثرات زیست محیطی کارخانه سیمان صوفیان استفاده شد. روش ماتریس لئوپولد به دلیل توانایی آن در ارزیابی جامع اثرات پروژه در مراحل ساخت و اجرا بر اجزای مختلف محیطی انتخاب شد. این روش با توجه به شرایط منحصربه فرد پروژه ها در ایران طراحی و سفارشی شده است و آن را به رویکردی گسترده و کاربردی برای ارزیابی اثرات زیست محیطی در کشور تبدیل کرده است. خلاصه ای از نتایج به دست آمده از ماتریس لئوپولد ایرانی طیفی از اثرات مثبت ناشی از کارخانه سیمان را نشان می دهد که شامل تغییر شکل زمین، مشارکت عمومی، شاخص های بهداشتی، کیفیت آب آشامیدنی، وضعیت گردشگری، چشم انداز روستا، بهبود کشاورزی، تنوع گونه های جانوری می شود و گیاهان، جمعیت، اشتغال، درآمد، اوقات فراغت، ایمنی و امنیت، طرح های توسعه روستا، کاربری اراضی، سبک زندگی روستاییان و ارزش اموال. احداث کارخانه سیمان در این منطقه می تواند اثرات مثبت و منفی داشته باشد. بااین حال، صنایع مرتبط ناگزیر در روستا پدید می آیند و فرصت های شغلی ایجاد می کنند و از نیروی کار مازاد در بخش کشاورزی و در میان افرادی که در جستجوی کار به مناطق دیگر مهاجرت کرده اند مراقبت می کنند.

کلیدواژه ها:

ارزیابی اثرات زیست محیطی ، شرکت سیمان صوفیان ، RIAM ، ماتریس لئوپولد ایرانی ، روستای چله خانه علیا ، صوفیان.