نوعثمانیگری و نوسلفیت: مقایسه موردی فتح الله گولن و یوسف القرضاوی

نوعثمانی گری و نوسلفی و تعابیر مختلف درخصوص آن، یکی از مسائل مهم امروزین اندیشمندان جهان اسلام محسوب می شود. ازجمله متفکرانی که در این قلمرو دارای دیدگاه هایی قابل مطالعه هستند، می توان به دیدگاه فتح الله گولن، مبدع اسلام اجتماعی و یوسف القرضاوی از اندیشمندان شاخص نوسلفی اهل سنت اشاره کرد که بازتاب های اجتماعی و سیاسی در میان گروه ها و جریان های فکری - سیاسی برادران اهل سنت داشته است. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با بهره گیری از رویکرد تطبیقی انجام می شود؛ مقایسه تفکر این دو اندیشمند، نشان دهنده شباهت ها و تمایزهای ادراکی آنان از اسلام است و درنتیجه، مقایسه تفکرهای نوعثمانی گولنی با طرح های (ایده های) نوسلفی اخوانی قرضاوی مشخص کرد که دیدگاه آنها درخصوص دین و دولت، به طورکامل با هم تناقض دارد. گولن، اسلام را امری قلبی و جدای از سیاست می داند درحالی که قرضاوی، جدایی دین از سیاست را با اسلام بیگانه می خواند؛ بنابراین اگرچه گولن، سکولاریسم را ترویج می کند، قرضاوی معتقد است که سکولاریسم در اسلام هیچ گاه پذیرفته نبوده است. در بعد شباهت ها، دیدگاه های گولن و قرضاوی درباره دموکراسی، به طورتقریبی به هم نزدیک بوده و هر دو نفر، دموکراسی را می پذیرند؛ در همین راستا گولن و قرضاوی (هر دو) زنان را از عناصر جامعه مدنی می دانند ولی قرضاوی برخلاف گولن، رعایت تمامی شئون اسلامی را پیش شرط حضور زنان در جامعه می داند؛ بنابراین درحالی که گولن، تفکر نوعثمانی را توصیه می کند که به ارزش های قومی و نژادی، آمیخته است و با اصول و مبانی امت واحده اسلامی در قرآن و سیره پیامبر، حضرت محمد مصطفی (ص) تقابل دارد، درمقابل، قرضاوی به عدم اصالت قومیت و نژاد و اصالت امت واحده اسلامی، معتقد بوده که به مبانی اسلامی نزدیک تر است.

کلیدواژه ها:

نوعثمانی ، نوسلفی ، یوسف القرضاوی ، فتحالله گولن