بررسی چالش ها و فرصت های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تحصیل کردگان افغانستانی مقیم ایران

ایران و افغانستان به عنوان دو کشور همسایه، متاثر از تحولات سیاسی- امنیتی، اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی یکدیگر هستند. مهاجرت گسترده افغانستانی­ها به ایران از اوایل دهه ۱۹۸۰ به دلیل تهاجم شوروی آغاز شد. نسل های اول مهاجرین افغانستانی عموما دغدغه امنیت، بقا، کار و زندگی روزمره داشتند، اما نسل­های نوین مهاجرین دغدغه­های اجتماعی، علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بیشتری دارند. در همین راستا شاهد افزایش تمایل به تحصیل در میان آنان هستیم. به هر حال، این افراد چالش­هایی را در زندگی خودشان تجربه می­کنند و از فرصت­هایی نیز برخوردار هستند. پژوهش حاضر به دنبال بررسی چالش­ها و فرصت­های تحصیل کردگان افغانستانی مقیم ایران است. زیرساخت نظری مورد استفاده سازه­انگاری بوده است. برای نیل به این هدف از روش نظریه زمینه ای استفاده شده است و با استفاده از روش نمونه­گیری هدفمند، با ۲۷ نفر از تحصیل کردگان افغانستانی مقیم ایران و ۲۲ نفر از صاحب نظران مسائل مرتبط با مهاجرین افغانستانی مصاحبه انجام شده است. یافته­ها نشان­دهنده این است که تحصیل کردگان افغانستانی با چالش­های فرهنگی-اجتماعی (محدودیت های تحصیلی، تجربه تحقیر و توهین، زیست توام با ترس به مثابه عاجز شدن، و تصویرسازی منفی)، اقتصادی (محدودیت های شغلی، ضعف اقتصادی، محدودیت­های سرمایه­گذاری) و سیاسی-امنیتی (تبعیض ساختاری، ناپایداری سیاست ها، قوانین ناکارآمد و قطبی­سازی مهاجرین) مواجه هستند. در مقابل آنان دارای فرصت­های فرهنگی – اجتماعی (بهره­مندی تحصیلی، اشتراکات فرهنگی، مدارس خودگردان و  ایجاد شبکه­های هماهنگی)، اقتصادی (سطح رفاهی ایران و بهره­مندی از شغل­های تعریف­شده) و سیاسی – امنیتی (امنیت ایران و فرصت پناهنده شدن) هستند. این چالش­ها و فرصت­ها را باید در بستر تحولات سیاسی و نظام سیاست گذاری مهاجرتی ایرانی که پدیده­ای چندلایه است، مورد تبیین قرار داد.

کلیدواژه ها:

International Migration ، Educated Afghans Living in Iran ، Immigration Policies ، Challenges and Opportunities ، Grounded theory