مطالعه توان گذردهی گسل ها به عنوان معبر انتقال آلاینده های زیست محیطی بروش های ژئوفیزیکی

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 58

فایل این مقاله در 29 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_ESRJ-15-4_007

تاریخ نمایه سازی: 13 آذر 1403

چکیده مقاله:

مقدمه با توجه به اهمیت موضوع آلودگی و پیامدهای نامطلوب بر اکوسیستم و زندگی مردم، مطالعه تغییرات کمی و کیفی منابع آب و خاک و سنگ و کشف علل آن جهت ارائه راهکارهای پیشگیرانه تعیین کننده می باشد. عوامل متعددی در آلایندگی منابع آب و خاک تاثیر دارند که در این ارتباط نقش گسل­ها به عنوان مسیر و کانالی برای انتقال آلودگی حایز اهمیت است و کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش ضمن بررسی عوامل یاد شده به طور خاص نقش گسل­ها به عنوان معبری برای انتقال آلاینده مورد توجه قرار می­گیرد. در این خصوص زمین­ شناسی زیست محیطی معدن شهید شکوری در شرق اهر (شمال غرب ایران) به عنوان مطالعه موردی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مواد و روش­ها در این مطالعه ابتدا با گردآوری داده­های زمین­شناسی و تکتونیک منطقه محدوده­های گسلی با روش­های مطالعات ژئوفیزیکی مورد کاوش قرار می­گیرند تا انتقال پذیری گسل­ها ارزیابی گردد. تهیه نقشه­ها و برش­های پربند ژئوفیزیکی و سپس تهیه و پردازش نقشه­ها و شبه مقطع­ها امکان شناسایی محدوده­های با پتانسیل ذخیره سیال و نفوذپذیر و دارای قابلیت برای انتقال سیالات را در مقایسه با نتایج آنالیزهای سنجش از دور فراهم می­سازد. به طور خلاصه باید گفت روند مطالعات به این ترتیب است که ابتدا مبادرت به تهیه لایه­های اطلاعاتی شامل شبکه هیدروگرافی، عناصر تکتونیکی، خطواره­ها و ... با استفاده از نقشه­های توپوگرافی، زمین­شناسی، بررسی عکس­های هوایی و پردازش تصاویر ماهواره­ای شده. سپس لایه­های اطلاعاتی مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد. در نتیجه ارتباط بین خطواره­ها، عناصر تکتونیکی و نوتکتونیکی، شبکه هیدروگرافی و شیب توپوگرافی با منابع آب موجود در منطقه مورد مطالعه، بررسی شده تا مناطق گسلی بالقوه دارای پتانسیل انتقال سیالات شناسایی شود. به­طور کلی با در نظر گرفتن اینکه اغلب آبخوان­های مرتبط با سازندهای سخت تحت کنترل تکتونیک (tectonic control) بوده و در ارتباط با خطواره­های گسلی شکل گرفته و توسعه می­یابند از این رو مراحل زیر در اکتشافات ژئوفیزیکی دنبال شده است: ۱) شناسایی گسل­ها در صحرا و بررسی خصوصیات صحرایی آنها ۲) طراحی آزمایش­های ژئوفیزیکی بر اساس اطلاعات بدست آمده از تلفیق روش­های مختلف یاد شده ۳) اجرای سونداژهای ژئوفیزیک و اجرای سونداژهای شاهد ۴) تهیه مقاطع VES و سپس تهیه برش­های شبه مقطع (pseudo) ژئوالکتریک و استفاده از داده­های بدست آمده ۵) بررسی میزان درزه­داری واحدها و گسل­ها ۶) بررسی نتایج و تحلیل و شناسایی نفوذپذیری گسل­ها و تحلیل آنها نتایج و بحث مقایسه برش­ها برای طول فرستنده­های مختلف نشان داد که در بخش­های شمال، و میانی منطقه مورد مطالعه مقاومت­ها عمدتا خیلی کم و به کمتر از ۳۰ اهم متر می­رسد و مقایسه این مقاومت­ها با مقادیر مشابه در سونداژهای ژئوالکتریک مختلف نیز دلالت بر این دارد که مقاومت­های مذکور در محدوده مطالعاتی به سنگ­های هوازده به رس مربوط هستند. بدلیل وجود همین واحدهای رس­دار پدیده هم ارزی نیز در محدوده مورد مطالعه وجود دارد. رس نفوذپذیری ناچیز و و یا ناتراوا است. هم چنین گسل­های این بخش­ها نیز عمدتا زون خرد شده رسی و ناترا وا دارند و هسته گسلی شان نیز چنین خصوصیاتی دارد. بررسی نتایج کاوش­های تحت الارضی نشان داده است که در بقیه بخش­ها نیزمحدوده مطالعاتی از واحدهای ناتراوا یا بسیار کم تراوای آذرین تشکیل شده است و اغلب گسل­های فراوانی که در منطقه وجود دارد (بجز چند مورد که نتایج آنها ذکر شده) نیز زون­های گسلی ناتراوا ویا بسیار کم تراوایی دارند. در بخش­های جنوب شرق، غرب و جنوب منطقه مورد مطالعه مقاومت­ها بیشتر هستند و به ۶۰ تا ۸۰ اهم متر می­رسد و مقایسه این مقاومت­ها با مقادیر مشابه در سونداژهای ژئوالکتریک مختلف نیز دلالت بر این دارد که مقاومت­های مذکور در محدوده مطالعاتی به سنگ­های آذرین و آذرآواری کم تا ناتراوا که در محدوده مطالعاتی به­طور گسترده وجود دارند مربوط هستند. نتیجه­گیری بررسی و مقایسه نقشه­های هم مقاومت ویژه ظاهری نشان می­دهد که گسل­های دارای پتانسیل انتقال­پذیری سیال در محدوده شمال شرق روستای زای لیک و بخش شمال غرب (خارج از محدوده ثبتی شرکت - محل سونداژ ۷) در منطقه وجود دارد.  جهت پی جویی دقیق­تر محدوده­های دارای چنین پتانسیل هایی، برش­های شبه مقطع و برش­های هم مقاومت ویژه ظاهری مورد مقایسه قرار گرفته­اند. به این ترتیب گسل­های دارای پتانسیل انتقال­پذیری اکتشاف شده در محدوده سونداژهای ۷ و ۱۶ در ارتباط با برخی بخش­های آبرفتی و نیز زون­های گسلی است که به­طور محلی باعث خرد شدگی و افزایش نفوذپذیری و شکل­گیری آبخوان گسلی در این محدوده­ها گردیده است، مرتبط هستند. در نهایت با توجه به خصوصیات نفوذپذیری بدست آمده موقعیت سونداژهای مذکور به عنوان مواردی که ریسک انتقال آلودگی دارند معرفی شده است.

نویسندگان

بهزاد زمانی قره چمنی

گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • E.A. Water Resources Management Survey, ۲۰۰۵. Repot of watering for ...
  • Geological Survey and mineral exploration of Iran, ۲۰۱۹. Report of ...
  • Gustafson, G. and Krasny, J., ۱۹۹۴. Crystalline rock aquifers: their ...
  • Gupta, R., ۲۰۱۷. Hydrology and Hydraulic systems, Ram S., ۴۲۵ ...
  • Ghosh, T., Powell, R.L., Elvidge, C.D., Baugh, K.E. and Sutton, ...
  • Kalagari, A.A., ۱۹۹۱. Basis of the Geophysical explorations, first print, ...
  • Kaur, H. and Kaur, L., ۲۰۱۲, Performance Comparison of Different ...
  • Koefood, M., ۱۹۷۹. Geosonding principals, Elsevier, New york, ۲۳۴ p ...
  • kuznitchev, O.L., ۱۹۹۶. Exploration nuclear geophysics, Moscow, Nedra, ۲۳۹ p ...
  • Larsson, I., ۱۹۸۴. Groundwater in hard rocks. Unesco, ۴۵۹ p ...
  • Lattman, L.H. and Parizek, R.R., ۱۹۶۴. Relationship between fracture traces ...
  • Narendra, K.N.R. and Latha, P.S., ۲۰۱۳. Integrating remote sensing and ...
  • Nouwozi, G., ۲۰۰۲. Electrical methods in Exploration Geophysics, first print, ...
  • Zamani, G.B. and Masson, F., ۲۰۱۴. Recent Tectonics of East ...
  • Zamani, G.B., Hasanpour Sedghi, M., Zahmati, B., Seyfi, R. and ...
  • Zamani, G.B., ۲۰۱۷. Experimental tectonic modelling of East (Iranian) Azerbaijan, ...
  • Samani, B. and Zamani, G.B., ۲۰۱۲. Bed rock depth determination ...
  • Zamani, G.B., ۲۰۱۶. Tectonic of E-Azerbaijan Plateau as indicated by ...
  • نمایش کامل مراجع