بررسی اثر پارامترهای کیفی و کمی بر آب زیرزمینی حوزه آبخیز ارنان- دهج

افت سطح آب زیرزمینی همراه با کاهش کیفیت آن مخاطرات زیست محیطی متعددی را ایجاد می کند. با توجه به این که کیفیت آب زیرزمینی تحت تاثیر کمیت آن قرار می گیرد، تغییرات پارامترهای کیفی آب با توجه به سطح تراز سفره ی زیرزمینی در محدوده های مطالعاتی امری ضروری است. بر اساس همین ضرورت مطالعه حاضر با هدف پایش تغییرات کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی در حوزه آبخیز ارنان- دهج انجام شده است. برای انجام پژوهش حاضر نخست حوزه آبخیز ارنان-دهج در محدوده شمالی استان های کرمان و یزد انتخاب شد. برای بررسی ارتباط بین پارامترهای کیفی ازجمله شوری، نسبت جذب سدیم (SAR)، کل مواد جامد محلول (TDS) و پارامترهای کمی آب زیرزمینی با مراجعه به سازمان تحقیقات منابع آب ایران (تماب) و سازمان آب منطقه ای استان های کرمان و یزد، داده های منابع آب زیرزمینی برای چاه های عمیق، چشمه و قنات طی دوره ۱۰ ساله (۱۳۹۷-۱۳۸۷) دریافت شد. سپس رابطه میان این پارامترها، ضریب همبستگی در نرم افزار SPSS میان مقادیر تغییرات پارامترهای مذکور محاسبه شد. رابطه میان تغییرات شوری و افت سطح تراز آب زیرزمینی نشان داد که در منطقه طی سال های موردمطالعه در ابتدای دوره تا سال ۹۶-۱۳۹۵ درمجموع به میزان ۲۹/۳۹ میکروزیمنس بر سانتی متر از شوری آبخوان کاسته شده و پس از آن، به میزان شوری آب افزوده شده است. کاهش میزان شوری توام با کاهش ۱/۸۱ متری سطح تراز آب زیرزمینی طی دوره آماری بوده است. رابطه بین تغییرات SAR و افت سطح تراز آب زیرزمینی تاییدی بر تغییرات کاهشی SAR طی دوره آماری است. هم چنین شیب تغییرات SAR در این محدوده منفی بود. به عبارت دیگر، کاهش SAR هم جهت با کاهش سطح سفره است. درنهایت مطابق رابطه میان تغییرات TDS و افت سطح تراز آب زیرزمینی مشخص گردید که مجموع تغییرات TDS طی دوره آماری موردمطالعه افزایشی بوده است که در جهت عکس تغییرات سطح تراز آب زیرزمینی می باشد. بررسی روند به ترتیب تغییرات شوری، SAR و TDS با سطح تراز آب زیرزمینی در این محدوده برابر با ۰/۴۳-، ۰/۲۴- و ۰/۴۳- می باشد. نتایج این روند نشان دهنده آن است که با کاهش سطح آب زیرزمینی به­ترتیب میزان شوری، SAR و کل جامدات محلول افزایش یافته است.

کلیدواژه ها:

آبخوان ، روند ، سطح تراز ، فرونشست ، هدایت الکتریکی