ارزیابی پژوهش های مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها در کسب وکارهای خانوادگی با دو رویکرد علم سنجی و فراتحلیلی

هدف: مطالعات انجام شده حوزه مسئولیت پذیری اجتماعی در کسب وکارهای خانوادگی دارای تنوع بسیاری در استفاده از ابعاد و مولفه ها و به کارگیری رویکرد، روش تحقیق، ابزار و تکنیک های تجزیه و تحلیل داده هاست که این امر منجر به ادراک متفاوت از این پدیده شده است. همچنین نتایج متناقض پژوهش ها در مورد بعضی متغیرهای موثر بر مسئولیت اجتماعی کسب وکارهای خانوادگی مانند سرمایه گذاری های محیطی، منافع اجتماعی، منافع سهامداران، نوع صنعت و غیره در پژوهش های مختلف دیده می شود و نتایج حاصل از پژوهش های انجام شده هماهنگ و یکدست نیست و حتی گاهی نتایج متناقضی در تحقیقات حاصل می شود. درواقع میزان اثر هر یک از عوامل ذکرشده را نمی توان یافت. در چنین شرایطی تعیین این مطلب بسیار دشوار است که آیا تفاوت های بین نتایج مطالعات ناشی از شانس و تصادفی است و یا به دلیل تفاوت های نظری است که در ویژگی های مطالعات وجود دارد که در این صورت از طریق فراتحلیل می توان به این سوال پاسخ داد. بر این اساس پژوهش حاضر به منظور شناخت بهتر از مطالعات صورت گرفته در این زمینه، به ارزیابی وضعیت انتشارات حوزه مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها در کسب و کارهای خانوادگی با دو رویکرد تلفیقی علم سنجی و فراتحلیلی است.روش شناسی: این مقاله از نوع مطالعات فراتحلیل است که با رویکرد علم سنجی به مطالعه روند توسعه پژوهش های حوزه "مسئولیتپذیری اجتماعی شرکت ها در کسب وکارهای خانوادگی" پرداخته است. جامعه آماری پژوهش کلیه مقالات و مدارک علمی نمایه شده در وب آو ساینس با موضوع "مسئولیتپذیری اجتماعی شرکت ها در کسب وکارهای خانوادگی" در بازه زمانی ۱۹۹۷ تا مارس ۲۰۲۱ به تعداد ۲۶۲ مدرک علمی است که این داده ها با دو رویکرد علم سنجی و فراتحلیل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در قسمت فراتحلیل ازآنجاکه پیشینه های بازیابی شده می بایست از لحاظ روایی، اعتبار ابزار اندازه گیری و روش نمونه گیری بررسی می شدند، لذا مقالات برای انتخاب در فرایند تحلیل، بر اساس شاخص هایی همچون: داشتن شرایط لازم از نظر روش شناسی (فرضیه سازی، روش تحقیق، جامعه، حجم نمونه و روش نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، روایی و اعتبار ابزار، مفروضه های آماری، روش تحلیل آماری و صحیح بودن محاسبات آماری)، همخوانی موضوع پژوهش با مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها و شرکت های خانوادگی، کمی بودن مورد بررسی قرار گرفتند. برای تعیین جامعه آماری در بخش فرا تحلیل بامطالعه چکیده مقالات در ابتدا ۱۶۲ مقاله، بعد ۷۲ و سپس ۵۲ مقاله باهدف و شرایط پژوهش حاضر تفکیک شده اند و درنهایت با مطالعه دقیق تر ۲۸ مقاله جامعه پژوهش حاضر را در قسمت فرا تحلیل تشکیل داده اند.یافته ها: از سال ۲۰۱۶ مقالات رشد چشم گیری داشته و در سال ۲۰۲۰ به اوج خود رسیده است بیش از ۵۰ % مقالات در سه مجله مطرح این حوزه چاپ شده اند و بیش از ۷۰ % مقالات مربوط به کشورهای توسعه یافته هستند. یافته های قسمت فراتحلیل نشان داده، همگنی از نظر میزان و تنوع تاثیر متغیرهای مختلف بر حوزه مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها در کسب و کارهای خانوادگی مطالعات مورد تایید قرار نگرفت و تحلیل داده ها بیانگر دخالت متغیرهای تعدیل کننده شاخص محیطی، نوع صنعت، سبک کسب و کار خانوادگی و نیز منابع مورد استفاده در تحقیقات پیشین است. نتیجه گیری: سیر صعودی تحقیقات در حوزه مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت بیانگر اهمیت مسئله در وضعیت بهزیستی افراد رشد اقتصادی و بهبود محیط زیست و محیط زندگی است که توجه بیشتری به این حوزه و همکاری های بین المللی با دیگر کشورها را می طلبد و با توجه به ناهمگن بودن مقالات می توان نتیجه گرفت که پژوهش های مربوط به این حوزه روند انباشتی خود را طی نکرده است. با وجود اینکه کشورهای توسعه یافته به صورت جدی به دنبال تحقیقات در زمینه مسئولیت اجتماعی هستند و این مقوله بسیاری از روابط بین المللی را تحت تاثیر قرار می دهد، لذا کسب وکارهای خانوادگی برای واردشدن در عرصه جهانی، شاخص های مسئولیت اجتماعی را بیشتر مدنظر قرار دهند.

کلیدواژه ها:

مسئولیت پذیری اجتماعی کسب وکار خانوادگی ، فراتحلیل ، کسب و کار خانوادگی ، اندازه اثر ، پایگاههای اطلاعات علمی ، علم سنجی