ارزیابی شاخص های زیست محیطی آلودگی خاک به عنصر سرب در بخشی از اراضی شهرری استان تهران

با توسعه سریع صنعت و اقتصاد، ورود آلاینده های زیست محیطی و در صدر آن ها فلزات سنگین به خاک، موجب افزایش نگرانی جامعه جهانی دررابطه با سلامت جامعه و امنیت غذایی شده است. ازاین رو آگاهی و ارزیابی در مورد این عناصر، به شاخصی مهم در پیش بینی خطرات و بیماری های ناشی از آن ها و تعیین استاندارد های کیفیت خاک تبدیل شده است. مطالعه حاضر باهدف کمی سازی آلودگی فلز سرب با استفاده از شاخص های زیست محیطی مختلف در بخشی از اراضی شهرری استان تهران انجام پذیرفت. بدین منظور ۴۴ نمونه مرکب خاک از عمق ۰ تا ۲۰ سانتی متری تهیه و پس از آماده سازی نمونه ها، اندازه گیری برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی به روش های استاندارد انجام و سپس میزان غلظت کل سرب خاک به روش استاندارد تعیین شد. در این تحقیق از سه شاخص زیست محیطی شامل فاکتور غنی شدگی (EF)، شاخص زمین انباشتگی  (Igeo) و فاکتور آلودگی (Cƒ)  جهت ارزیابی پتانسیل خطرپذیری فلز سرب استفاده شد. نتایج نشان داد همه نمونه های بررسی شده از نظر سرب کل (با میانگین  ۹۹/۱۳۵ میلی گرم بر کیلوگرم) دارای غلظتی بالاتر از حد استاندارد و قابل توصیه سرب برای ایران بودند که تاثیرات استقرار و جانمایی منابع احتمالی آلاینده در منطقه و نقش فعالیت های انسانی را به وضوح نمایان می ساخت. از نظر شاخص زمین انباشتگی با دامنه تغییرات (۹۰/۲-۴۶/۲) نمونه ها در کلاس آلودگی متوسط تا شدید و برای فاکتور غنی شدگی با کمینه و بیشینه (۳۱/۹-۴۸/۶) همه نمونه ها در کلاس غنی شدگی زیاد قرار می گیرند. فاکتور آلودگی نیز با دامنه تغییرات (۲۴/۱۱-۲۵/۸) نمونه ها را در کلاس آلودگی خیلی زیاد به این عنصر قرار داد. تفسیر نتایج شاخص های زیست محیطی نشان دهنده ی بالا بودن مقادیر آلودگی سرب بوده که عمدتا تحت تاثیر فعالیت های انسانی است و نظارت مستمر و پایش تغییرات غلظت این عنصر در خاک های موردمطالعه، برای حفظ منابع تولید و دستیابی به امنیت غذایی ضروری است.

کلیدواژه ها:

سرب ، شهرری ، شاخص زمین انباشتگی ، فاکتور آلودگی ، فاکتور غنی شدگی