ویژگیهای کانی شناسی، دگرسانی متاسوماتیکی و شرایط تشکیل اسکارن آهن پهناور، خاور سیه رود، آذربایجان شرقی

اسکارن پهناور ، در خاور سیه رود، نمونه ای شاخص از اسکارنهای غنی از مگنتیت است که در محل همبری توده نفوذی کوارتز- دیوریتی قولان با مشخصه گرانیتوییدی تیپ I (به سن الیگومیوسن) با سنگهای کربناتی غالبا آهکی کرتاسه بالایی تشکیل شده است.  مشاهدات صحرایی و مطالعات کانی شناسی نشان می دهند اسکارن پهناور از نوع کلسیک بوده و شامل دو زون ۱) درون اسکارن و ۲) برون اسکارن است. برون اسکارن زون اصلی بوده و  خود شامل دو زون مشخص۱) گارنت اسکارن در سمت همبری و ۲) اپیدوت اسکارن با فاصله دورتر از همبری می باشد. دو مرحله کلی اسکارن زایی در پهناور تشخیص داده شد، ۱) مرحله پیشرونده و ۲) مرحله پسرونده. مرحله پیشرونده که در محدوده دمایی  ˚C۵۵۰-۴۷۰ تشکیل شده، خود شامل دو مرحله مجزا، الف) تشکیل اسکارنویید هورنفلسی  (بای متاسوماتیک) و آهکهای دوباره تبلور یافته (مرمر) به صورت ایزوشیمیایی و ب) تشکیل اسکارن متاسوماتیک که در طی آن یک سری کانیهای سیلیکات کلسیم بدون آب دانه متوسط تا درشت تشکیل شدند. مرحله پسرونده در دمای کمتر از ˚C۴۷۰ شروع شده و شامل دو مرحله جداگانه است. الف) مرحله پسرونده پیشین که در آن مجموعه کانیایی سیلیکات کلسیم بدون آب تشکیل شده در مرحله پیشرونده توسط یک سری کانیهای  سیلیکاتهای کلسیم  آبدار (اپیدوت، ترمولیت– اکتینولیت)، سیلیس(کوارتز)، کربنات (کلسیت) و کانیهای مات (مگنتیت، هماتیت و پیریت) جانشین شده اند. مگنتیت عمدتا در طی این مرحله تشکیل شده است. ب) مرحله پسرونده پسین که در جریان آن بیشتر کانیهای تشکیل شده در مراحل قبلی متحمل دگرسانی شده و به یک سری مجموعه دانه ریز شامل کلریت، کلسیت، کوارتز، هماتیت و کانیهای رسی تبدیل شده اند.

کلیدواژه ها:

باتولیت قره داغ ، سیه رود ، پهناور ، اسکارن زایی ، متاسوماتیسم