بررسی سیر تطورات دسته بندی مبادی حجت از منظر منطق دانان اسلامی

مبادی حجت به قضایایی اطلاق می شود که نیازی به استدلال ندارند و اساس صناعات پنج گانه برهان، جدل، خطابه، مغالطه، شعر محسوب می شوند؛ برای تبیین این مبادی با معیارهای سه گانه ای، دسته‎بندی های متمایزی از اندیشمندان اسلامی ارائه شده است که این تحقیق افزون بر ارائه سیر تطور این دسته بندی ها، اشکالاتی را که بر معیارهای یادشده وجود دارد ارائه می دهد و معیاری جدید برای دسته بندی مبادی منطقی بیان می کند که برای رفع مغالطه های رخ داده ای که در متن این پژوهش بیان شده، مفید به نظر می رسد؛ مبادی حجت عبارت اند از: «یقینیات، مظنونات، مشهورات، وهمیات، مخیلات، مقنعات، مسلمات و مشبهات» که می توان اصطلاحات فوق را با معیار توجه به ماهیت هر یک از مبادی بدین گونه دسته بندی کرد که یقینیات و مظنونات قسیم یکدیگرند زیرا این دو دسته از قضایا حاکی از میزان اعتقاد حاصل از مطابقت آن قضایا با خارجشان هستند؛ همچنین مشهورات با وهمیات قسیم یکدیگرند؛ زیرا حاکی از راه شناختی اند که این قضایا حاصل می شوند؛ همچنین مسلمات، مقنعات و مخیلات قسیم یکدیگرند زیرا هر سه، نوعی از میزان تاثیرگذاری بر مخاطب را به تصویر می کشند؛ مشبهات نیز قسیم تمام مبادی یادشده محسوب می شوند؛ زیرا مشتبهات، قضایای هستند که به جهت اشتباه لفظی یا معنوی، یکی از دیگر مبادی حجت پنداشته می شوند.

کلیدواژه ها:

مبادی حجت ، یقینیات ، مظنونات ، مشهورات ، مقنعات ، مسلمات